Bài thu hoạch quốc phòng an ninh về dân quân tự vệ

MỞ ĐẦU
Lịch sử dựng nước và giữ nước dân tộc Việt Nam ta đã trải qua rất nhiều
cuộc đấu tranh giải phóng và bảo vệ Tổ quốc, chúng ta đã rất tự hào với những
vị anh hùng dân tộc như Bà Trưng, Bà Triệu, Lê Lợi, Quang Trung ..., tự hào
với những chiến thắng như chiến thắng “Gò Đống Đa”, “Điện Biên Phủ”..., đặc
biệt những thắng lợi mà chúng ta giành được trong các cuộc đấu tranh giành và
giữ chính quyền, chiến tranh giải phóng dân tộc trong thời đại Hồ Chí Minh
dưới sự lãnh đạo của Đảng đã kế thừa và phát triển truyền thống quân sự quốc
phòng lên một bước mới. Vận dụng và phát triển sáng tạo học thuyết Mác Lênin về chiến tranh, quân đội và quốc phòng vào điều kiện cụ thể Việt Nam,
Đảng ta đã giải quyết đúng đắn và sáng tạo vấn đề tổ chức lực lượng trong
khởi nghĩa và chiến tranh cách mạng với phương châm “vũ trang toàn dân đi
đôi với xây dựng Quân đội nhân dân”, đồng thời giải quyết tốt vấn đề về hậu
phương chiến lược và lực lượng đồng minh chiến lược của cách mạng. Từ
những kinh nghiệm và những bài học xương máu trong sự nghiệp dựng nước
và giữ nước, ta có thể khẳng định rằng xây dựng nền quốc phòng toàn dân với
lực lượng dân quân tự vệ vững mạnh, là nhiệm vụ chiến lược và thường xuyên
lâu dài, vừa khẩn trương cấp bách trong cục diện đất nước ngày nay, đó là
nhiệm vụ của toàn dân, toàn quân ta.
Dân quân tự vệ là lực lượng vũ trang quần chúng, không thoát ly sản xuất,
công tác, là một bộ phận của lực lượng vũ trang nhân dân của nước Cộng hòa
Xã hội chủ nghĩa Việt Nam đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam,
sự quản lý, điều hành của Chính phủ và của Uỷ ban Nhân dân, sự chỉ đạo, chỉ
huy trực tiếp của cơ quan quân sự các cấp, là một trong những công cụ chủ yếu
để bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền, bảo vệ tính mạng, tài sản của nhân dân,
tài sản của Nhà nước ở cơ sở. Lực lượng này được tổ chức ở xã, phường, thị
trấn gọi là dân quân, được tổ chức ở các cơ quan Nhà nước, đơn vị hành chính
sự nghiệp, tổ chức kinh tế, tổ chức chính trị - xã hội gọi là tự vệ.

NỘI DUNG
1. Tính tất yếu phải xây dựng nền quốc phòng toàn dân và lực lượng
dân quân tự vệ
Xuất phát từ quan điểm chiến tranh nhân dân của Đảng ta là luôn luôn xây
dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân, kết hợp
chặt chẽ phát triển kinh tế - xã hội với củng cố quốc phòng - an ninh trong quá
trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Xuất phát từ mối quan hệ giữa xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, xây dựng
Tổ quốc luôn đi đôi với bảo vệ Tổ quốc Xã hội chủ nghĩa. Vì thế những
quốc gia dân tộc khi giành được chính quyền, giành được độc lập tự do thì
phải luôn chú trọng, quan tâm giải quyết mối quan hệ này. Xây dựng Tổ
quốc và bảo vệ Tổ quốc là hai vấn đề khác nhau nhưng giữa chúng có mối
quan hệ chặt chẽ, biện chứng, hữu cơ tác động qua lại lẫn nhau. Xây dựng
Tổ quốc là làm cho đất nước từng bước phát triển về mọi mặt kinh tế, chính
trị xã hội, quân sự, khoa học kỹ thuật.. Tuy nhiên chỉ xây dựng Tổ quốc
không thôi thì chưa đủ, cùng với xây dựng ta còn phải phối kết hợp với việc
bảo vệ Tổ quốc, có như vậy xây dựng mới có cơ sở, nền tảng vững chắc để
tiếp tục phát triển và huy động được mọi tiềm năng vốn có. Bảo vệ Tổ quốc
là để chống lại mọi âm mưu thủ đoạn của kẻ thù nhằm chống phá ta về mọi
mặt, trên cơ sở đó bảo vệ mọi thành tựu xây dựng đất nước của mọi thế hệ
những người Việt Nam chúng ta. An ninh chính trị, trật tự xã hội ổn định là
điều kiện cho đất nước phát triển về mọi mặt, do đó những quốc gia đã có
độc lập chủ quyền phải chăm lo đến việc xây dựng và bảo vệ. Xây dựng để
bảo vệ, bảo vệ để xây dựng, hai vấn đề đó tuy mới thoạt nghe tưởng chừng
hoàn toàn khác nhau,nhưng giữa chúng có mối quan hệ vô cùng mật thiết,
không thể tách rời, luôn tác động qua lại lẫn nhau. Mối quan hệ hữu cơ đó là
điều kiện tiền đề để thúc đẩy đất nước phát triển, xây dựng Tổ quốc giàu
mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh.
2

Xuất phát từ những quan điểm, tư tưởng nhận thức của Đảng ta về việc giải
quyết mối quan hệ giữa xây dựng với bảo vệ Tổ quốc trong quá trình lãnh đạo
cách mạng Việt Nam. Đảng ta luôn luôn cho rằng xây dựng và bảo vệ có một
mối quan hệ luôn luôn đi đôi trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng. Bản chất
âm mưu của kẻ thù không thay đổi là xoá bỏ chế độ Xã hội chủ nghĩa, do đó xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc là quy luật phổ biến của các nước đi lên chủ nghĩa xã
hội, quan điểm của Đảng ta phù hợp với lí luận của chủ nghĩa Mác-Lê nin. Mối
quan hệ giữa xây dựng và bảo vệ, nó vẫn và luôn luôn là quy luật phổ biến của
cách mạng Xã hội chủ nghĩa. Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta
luôn chú trọng giải quyết tốt mối quan hệ này.
Xuất phát từ thực tiễn của địa hình, của vị trí địa lí, chính trị, quân sự của
Việt Nam trong khu vực. Việt Nam có địa hình: chiều dài lớn, chiều rộng hẹp,
có đường bờ biển dài trên 3200 km,có nhiều đảo và quần đảo, có vị trí rất quan
trọng ở khu vực Đông Dương. Việt Nam là nước đầu tiên trong khu vực đi theo
con đường xã hội chủ nghĩa, là nước xã hội chủ nghĩa đầu tiên ở Đông Nam Á
đã và đang giương cao ngọn cờ đấu tranh giải phóng dân tộc, giành độc lập tự
do cho Tổ quốc, đòi toàn vẹn lãnh thổ trước các cường đế quốc lớn; đồng thời
cũng đã giành được nhiều thắng lợi to lớn và vang dội, gây được uy tín lớn trên
trường quốc tế, điều đó làm cho kẻ thù vô cùng tức tối và càng làm cho chúng
chống phá ta quyết liệt hơn.
Xuất phát từ đặc điểm, tình hình thực tiễn của đất nước ta hiện nay, đặc
biệt là từ những năm đổi mới, chúng ta đã thu được những kết quả to lớn trong
nhiều lĩnh vực song vẫn còn gặp nhiều khó khăn, trong khi đó kẻ thù cấu kết với
nhau triệt để lợi dụng những khó khăn và tìm mọi cách để chống phá, thôn tính
Việt Nam. Nước ta đang xây dựng chủ nghĩa xã hội trong thời kỳ hoà bình, đang
thực hiện những đường lối của Đảng về phát triển kinh tế - xã hội sau những
năm đổi mới, đẩy lùi lạm phát, đưa kinh tế nhanh chóng phát triển, trật tự an
ninh được giữ vững. Nhân dân tin tưởng vào đường lối lãnh đạo của Đảng, phấn
khởi hăng hái khắc phục những khó khăn chống tệ nạn xã hội. Bên cạnh đó ta
3

còn vấp phải một số khó khăn như nền kinh tế còn mất cân đối về cơ cấu, tệ nạn
xã hội còn nhiều do đó an ninh chính trị chưa thật vững chắc. Sau sự sụp đổ của
Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu, Việt Nam vẫn kiên định đi
theo con đường xã hội chủ nghĩa mà Bác và Đảng ta đã chọn. Việc kiên định với
mục tiêu, con đường đã chọn của Đảng và nhân dân ta càng làm cho kẻ thù
chống phá ta quyết liệt hơn. Chúng thông qua những hoạt động diễn biến hoà
bình để thực hiện xoá bỏ chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, triệt tiêu sự lãnh đạo của
Đảng ta. Chúng tiếp tục chống phá về chính trị, tư tưởng, văn hoá, kích động
đấu tranh đòi đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập; chúng chống phá trên lĩnh
vực kinh tế, gây rối loạn về chính trị; chúng lợi dụng vấn đề tôn giáo, vấn đề dân
tộc để chống Việt Nam; chúng móc nối sử dụng bọn phản động tay sai trong chế
độ cũ, vô hiệu hoá sức mạnh lực lượng vũ trang của ta.
Xuất phát từ kinh nghiệm trong lịch sử truyền thống dựng nước và giữ
nước của dân tộc, xây dựng đất nước vững mạnh luôn luôn làm cơ sở cho việc
bảo vệ Tổ quốc. Thực hiện việc kết hợp xây dựng kinh tế để củng cố quốc
phòng. Truyền thống động viên sức người, sức của tạo nên sức mạnh tổng hợp
to lớn trước những tình huống khi chiến tranh xâm lược xảy ra.
Từ những cơ sở lí luận và thực tiễn trên, ta có thể rút ra kết luận vấn đề
xây dựng một nền quốc phòng toàn dân với lực lượng dân quân tự vệ vững
mạnh của nước ta trong giai đoạn hiện nay là hết sức quan trọng và cần thiết.
1. Vị trí, vai trò và nhiệm vụ của lực lượng dân quân tự vệ
Lực lượng dân quân tự vệ là lực lượng chiến lược của “chiến tranh nhân
dân” Việt Nam, là công cụ bạo lực và là một trong những lực lượng chuyên
chính của chính quyền nhân dân ở cơ sở, là một bộ phận của lực lượng vũ
trang nhân dân, là một trong những công cụ chủ yếu để bảo vệ Đảng, bảo vệ
chính quyền, bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân của đất nước, đồng
thời lực lượng dân quân tự vệ cũng là nòng cốt cho phong trào toàn dân đánh
giặc ở địa phương.
4

Theo đường lối quân sự của Đảng ta, lực lượng vũ trang nhân dân gồm 3
thứ quân: bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương và dân quân tự vệ. Từ trước tới nay,
dân quân tự vệ luôn luôn giữ vai trò quan trọng trong chiến tranh nhân dân. Nói
đến chiến tranh nhân dân nhất thiết phải nói đến lực lượng dân quân tự vệ. Vì
vậy, việc nhận thức vai trò của dân quân tự vệ là rất quan trọng.
Trong chiến tranh lực lượng dân quân tự vệ luôn là lực lượng đi đầu trong
công tác bảo vệ trật tự an ninh tại hậu phương đồng thời cũng tham gia chiến
đấu hiệu quả mỗi khi cần thiết.
Dân quân tự vệ còn có vai trò là lực lượng chủ yếu để tiến hành chiến tranh du
kích ở vùng sau lưng địch và để bảo vệ hậu phương rộng lớn của ta trong cuộc
kháng chiến chống thực dân Pháp. Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, dân quân
tự vệ là lực lượng vũ trang đông đảo nhất, lại không thoát ly sản xuất mà luôn luôn
bám đất, bám dân để giữ làng, chống địch càn quét khủng bố, làm thất bại âm mưu
“lấy chiến tranh nuôi chiến tranh, dùng người Việt đánh người Việt” của chúng.
Dân quân tự vệ đảm nhiệm việc trừ gian tiễu phỉ, tiêu hao và tiêu diệt sinh lực địch,
đánh vào hậu phương của chúng... Dân quân tự vệ với những vũ khí thô sơ như
giáo mác, gậy gộc, súng đạn... tự chế cũng đã tìm cách đánh giặc rất tài tình khiến
cho địch ăn không ngon, ngủ không yên. Dân quân tự vệ còn là lực lượng nòng cốt
động viên tổ chức và rèn luyện toàn dân tham gia giết giặc. Dân quân tự vệ giữ vai
trò hết sức quan trọng trong việc bảo vệ hậu phương của ta.
Lực lượng dân quân tự vệ là một khái niệm mới có trong mấy chục năm
gần đây tuy nhiên về bản chất lực lượng này đã luôn luôn tồn tại trong thế trận
chiến tranh nhân dân của ta từ rất lâu rồi. Từ thời phong kiến trong các cuộc
chiến tranh chống giặc ngoại xâm nhân dân ta đã biết lập thế trận “vườn không
nhà trống” với thế trận này người dân tuy không trực tiếp đánh phá quân địch
nhưng cũng đã làm cho chúng không thể cướp phá lương thực làm suy yếu một
phần sức mạnh của chúng. Có thể nói nhờ có lực lượng tại chỗ này mà vó ngựa
quân Nguyên Mông không thể đạp gẫy được một ngọn cỏ nào của nước ta.
5

Cho đến những cuộc chiến tranh hiện đại với các nước đế quốc gần đây một
lần nữa lực lượng dân quân tự vệ lại đóng góp một phần vào thắng lợi vẻ vang
của nhân dân ta trước những cường quốc quân sự nhất nhì thế giới. Thậm chí dân
quân tự vệ đã bắn rơi được máy bay Mỹ chỉ với những vũ khí đơn giản như súng
12.7 ly, hay các loại pháo hạng nhẹ. Vai trò chiến đấu của lực lượng dân quân tự
vệ thậm chí đã trở thành thành ngữ “giặc đến nhà đàn bà cũng đánh”.
Dân quân tự vệ là công cụ chuyên chính chủ yếu của chính quyền nhân
dân ở cơ sở để thực hiện chuyên chính đối với thù trong giặc ngoài bảo vệ lợi
ích dân tộc và lợi ích của nhân dân. Trong quá trình đấu tranh vũ trang cách
mạng, dân quân tự vệ tỏ ra rất mực trung thành với dân tộc, với nhân dân lao
động. Dân quân tự vệ đóng vai trò hậu thuẫn tin cậy của nông dân lao động
trong cuộc đấu tranh nhằm thực hiện cuộc cách mạng dân chủ, trong cuộc vận
động giảm tô, giảm tức cải cách ruộng đất. Dân quân tự vệ cùng công an nhân
dân ra sức giữ gìn trật tự xóm làng yên vui trấn áp bọn phản động. Vì vậy, dân
quân tự vệ đã được nhân dân ta hết lòng tin yêu giúp đỡ, nhờ đó mà không
ngừng phát triển vững mạnh.
Trong lao động sản xuất lực lượng dân quân tự vệ lại là lực lượng chủ
yếu làm ra của cải vật chất cho xã hội trên đồng ruộng cũng như là trong các
nhà máy xí nghiệp.
Như ta đã biết dân quân được tổ chức ở các phường, xã, thị trấn, tự vệ
được tổ chức trong các cơ quan Nhà nước, đơn vị hành chính sự nghiệp, tổ
chức kinh tế, tổ chức chính trị - xã hội, ngoài nhiệm vụ giữ gìn an ninh ở địa
phương ra thì công việc hàng ngày và cũng là nhiệm vụ chính của họ chính là
lao động sản xuất. Theo pháp lệnh về dân quân tự vệ thì lực lượng dân quân
tự vệ có độ tuổi từ 18 đến 45 đối với nam và 18 đến 40 đối với nữ do đó lực
lượng dân quân tự vệ là lực lượng đang trong độ tuổi lao động nhiệt tình và
sáng tạo nhất của cuộc đời và vì vậy lực lượng dân quân tự vệ đóng vai trò rất
quan trọng trong lao động sản xuất.
6

Tóm lại, trong sự nghiệp chống Mỹ cứu nước, lực lượng dân quân tự vệ giữ
một vai trò chiến lược hết sức quan trọng. Khẳng định vai trò chiến lược của
dân quân tự vệ, không phải chúng ta chỉ căn cứ vào những thắng lợi mà dân
quân tự vệ đã giành được trong thực tiễn chiến tranh ở cả hai miền mà chính là
chúng ta đã xuất phát từ đường lối quân sự mác-xít của Đảng ta, từ bản chất của
chiến tranh nhân dân, xuất phát từ đặc điểm của chiến tranh nhân dân ở nước ta.
Nhiệm vụ của lực lượng dân quân tự vệ
Lực lượng dân quân tự vệ có các nhiệm vụ sau:
1. Sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu tiêu diệt, tiêu hao lực lượng địch, làm
nòng cốt cho phong trào toàn dân đánh giặc, bảo vệ địa phương, cơ sở;
2. Phối hợp với công an, bộ đội biên phòng, bộ đội thường trực và các đoàn
thể nhân dân giữ vững chủ quyền lãnh thổ, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã
hội; bảo vệ các công trình quốc phòng, các kho vũ khí trang bị kỹ thuật, phát
hiện và thu giữ các loại vũ khí trang bị quân sự tồn giữ bất hợp pháp ở địa
phương, tham gia xây dựng cơ sở vững mạnh toàn diện;
3. Bổ sung cho quân đội, phối hợp với quân đội chiến đấu, phục vụ chiến
đấu, phục vụ tiền tuyến;
4. Gương mẫu chấp hành và vận động nhân dân thực hiện đường lối, chủ
trương, chính sách của đảng, pháp luật của Nhà nước, xung kích trong lao động
sản xuất, bảo vệ sản xuất, phòng chống, khắc phục hậu quả thiên tai, địch họa và
các sự cố nghiêm trọng khác.
Với nhiệm vụ đó, công tác dân quân tự vệ hiện nay cần được triển khai toàn
diện, có chiều sâu, gắn kết chặt chẽ với xây dựng cơ sở vững mạnh toàn diện,
cũng như xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, đặc biệt,
trong thời kì mới, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc và xây dựng đất nước có sự phát triển
với yêu cầu ngày càng cao, nên đồi hỏi công tác dân quân tự vệ phải có sự đổi
mới hơn nữa, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ ngang tầm nhiệm vụ trên.
7

2. Phương hướng xây dựng lực lượng dân quân tự vệ trong giai
đoạn hiện nay
Lực lượng dân quân tự vệ là lực lượng nòng cốt giữ gìn an ninh trật tự tại
các đoàn thể cơ sở địa phương, đồng thời cũng là lực lượng hùng hậu trong công
cuộc xây dựng đất nước xã hội chủ nghĩa, vì vậy xây dựng lực lượng dân quân tự
vệ trong giai đoạn hiện nay không chỉ là đơn thuần xây dựng lực lượng này theo
khía cạnh quân sự chính trị mà còn phải áp dụng những tiến bộ của khoa học kỹ
thuật để hoạt động xây dựng đất nước của dân quân tự vệ có hiệu quả hơn.
Định hướng chung của Đảng ta về xây dựng lực lượng dân quân tự vệ là
tạo sự ổn định và hợp lý về số lượng, nâng cao về chất lượng, xây dựng lực
lượng dân quân tự vệ một cách có tổ chức và quy mô phù hợp với yêu cầu,
nhiệm vụ, đặc điểm dân tộc, tôn giáo điều kiện địa lý và nhiệm vụ quốc
phòng an ninh của từng địa phương và sự chuyển đổi về cơ chế kinh tế trong
giai đoạn hiện nay.
Định hướng cụ thể về xây dựng lực lượng dân quân tự vệ được thể hiện
theo 4 điểm sau:
1. Nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác giáo dục quốc phòng, tạo
chuyển biến mạnh mẽ, sâu rộng về nhận thức và trách nhiệm của cán bộ các cấp
và của lực lượng dân quân tự vệ đối với nhiệm vụ xây dựng nền quốc phòng
toàn dân vững mạnh, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã
hội chủ nghĩa trong mọi tình huống.
Phải giáo dục quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối của Đảng, chủ
trương, chính sách của Nhà nước về xây dựng nền quốc phòng toàn dân cho cán
bộ chủ chốt các cấp, các ngành và thế hệ trẻ. Kết hợp giáo dục tập trung ở các
lớp với giáo dục thường xuyên bằng nhiều hình thức, làm cho mọi cán bộ, đảng
viên ở tất cả các cấp, phải ngành và nhân dân có nhận thức đúng đắn và đầy đủ
về việc xây dựng, củng cố nền quốc phòng toàn dân. Kết hợp quốc phòng - an
ninh với kinh tế, phối hợp chặt chẽ các hoạt động quốc phòng, an ninh và đối
8

ngoại; thấy rõ những âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch. Từ
đó nâng cao tinh thần yêu nước, chủ nghĩa xã hội, đề cao ý thức cảnh giác cách
mạng, xác định rõ trách nhiệm, trước hết là của đội ngũ cán bộ. Thực hiện tốt
nhiệm vụ quốc phòng thuộc trách nhiệm của mỗi người, mỗi tổ chức, kiên quyết
đấu tranh làm thất bại chiến lược "diễn biến hòa bình" bạo loạn lật đổ của các
thế lực thù địch, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất toàn vẹn lãnh
thổ và lợi ích quốc gia.
2. Đẩy mạnh xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh
nhân dân, kết hợp chặt chẽ phát triển kinh tế - xã hội với củng cố quốc phòng - an
ninh trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước:
Tăng cường xây dựng tỉnh, thành phố thành khu vực phòng thủ vững chắc,
làm nền tảng của thế trận quốc phòng toàn dân, thế trận an ninh nhân dân, coi
trọng xây dựng cơ sở vững mạnh toàn diện. Tập trung chỉ đạo xây dựng thế trận
quốc phòng, an ninh, đặc biệt là ở tuyến biên giới, đảo và các địa bàn trọng điểm
ở nội địa. Nắm chắc tình hình, chủ động phát hịên và đối phó có hiệu quả với
những âm mưu, thủ đoạn phá hoại của địch, không để bị bất ngờ trong mọi tình
huống. Giải quyết tốt tình hình an ninh ở cơ sở, các vụ khiếu kiện, tố cáo và mâu
thuẫn trong nội bộ, nhất là những điểm nóng; xử lý kịp thời và có hiệu quả các
hoạt động lợi dụng vấn đề dân tộc và tôn giáo để chia rẽ đoàn kết dân tộc, chống
phá chế độ xã hội chủ nghĩa.
Các Bộ, ngành, địa phương cần nắm vững và tổ chức thực hiện có hiệu
quả việc kết hợp phát triển kinh tế, xã hội với củng cố quốc phòng, an ninh. Bổ
sung hoàn chỉnh kế hoạch A, triển khai xây dựng cụ thể kế hoạch B của các
ngành, các cấp, trước hết là đối với các Bộ, ngành Trung ương. Các cấp, các
ngành, các địa phương phải thể hiện rõ sự kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh
tế với quốc phòng trong xây dựng và thực hiện các dự án dài hạn, ngắn hạn,
các dự án liên doanh, các khu công nghiệp, khu chế xuất, trong điều chỉnh bố
trí dân cư, xây dựng củng cố bến cảng, sân bay, đường giao thông thủy, bộ,
chú trọng phát triển giao thông nông thôn, vùng núi, vùng sâu, vùng xa. Xây
9

dựng và phát triển mô hình kinh tế - quốc phòng trên từng địa bàn cụ thể. Kết
hợp thực hiện tốt các chính sách xã hội với chính sách hậu phương quân đội.
Coi trọng xây dựng tiềm lực và nguồn bảo đảm để đáp ứng nhu cầu quốc
phòng trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc.
3. Xây dựng, nâng cao sức mạnh tổng hợp, tạo bước phát triển mới về chất
lượng và sức mạnh chiến đấu của lực lượng dân quân tự vệ địa phương:
Các Bộ, ngành và các địa phương phải chăm lo xây dựng để nâng cao sức
mạnh chiến đấu toàn diện. Xây dựng cơ quan quân sự địa phương, cơ quan và
cán bộ chuyên trách, kiêm nhiệm công tác quốc phòng ở các Bộ, ngành với chất
lượng tốt, đủ sức làm tham mưu cho lãnh đạo, chỉ huy thực hiện công tác quốc
phòng trong thời kỳ mới.
Xây dựng bộ đội địa phương đủ số lượng, có chất lượng. Tổ chức huấn
luyện cho từng đối tượng theo đúng nội dung chương trình quy định sát với
tình hình nhiệm vụ địa bàn hoạt động, phù hợp với sở trường cách đánh của
từng lực lượng.
Nâng cao chất lượng tổng hợp của lực lượng Dân quân tự vệ theo quy định
của pháp lệnh về Dân quân tự vệ, nhất là chất lượng về chính trị. Duy trì số
lượng, quy mô tổ chức và phương thức hoạt động phù hợp với từng vùng, từng
địa phương. Nâng cao chất lượng giáo dục chính trị, huấn luyện quân sự để bảo
vệ an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, thực sự là lực lượng nòng cốt xung
kích trong phòng, chống thiên tai ở cơ sở.
Duy trì huấn luyện và quản lý chặt chẽ lực lượng dự bị động viên, quân
nhân dự bị và phương tiện kỹ thuật. Xây dựng đội ngũ sĩ quan dự bị, đảm bảo đủ
số lượng và chất lượng. Thực hiện nghiêm túc kế hoạch động viên, huấn luyện
diễn tập từng bước nâng cao chất lượng của đội ngũ sĩ quan dự bị và các đơn vị
dự bị động viên. Thực hiện tốt công tác tuyển chọn, gọi công dân nhập ngũ và
công tác tuyển sinh quân sự hàng năm, có chính sách ưu tiên đối với vùng sâu,
vùng xa, vùng đồng bào dân tộc.
10

Tổ chức sơ kết việc thực hiện Pháp lệnh về Dân quân tự vệ, Pháp lệnh về
Lực lượng dự bị động viên, rút ra những bài học kinh nghiệm, xác định phương
hướng, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện. Trong năm 2001, tổ chức
sơ kết 5 năm thực hiện hai pháp lệnh trên ở cấp quân khu và trong toàn quốc.
4. Từng bước hoàn chỉnh hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về công tác
quốc phòng và tăng cường quản lý nhà nước về công tác quốc phòng.
Bộ Quốc phòng cần phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành, các cơ quan liên
quan giúp Chính phủ nghiên cứu soạn thảo mới, bổ sung, sửa đổi các văn bản về
công tác quốc phòng ở các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và
địa phương cho phù hợp với tình hình mới.
Tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành công tác quốc phòng ở
các Bộ, ngành, địa phương theo phân cấp của Chính phủ và chỉ đạo của Bộ
Quốc phòng. Thực hiện tốt cơ chế "Đảng lãnh đạo, chính quyền điều hành, cơ
quan quân sự làm tham mưu" đã được xác định trong Nghị quyết số 02/BTC
ngày 30 tháng 7 năm 1987 của Bộ Chính trị.
Các Bộ, ngành, địa phương theo chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của
mình cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ quốc
phòng, kịp thời chấn chỉnh, xử lý các vi phạm theo quy định của pháp luật.
Các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, Thủ trưởng cơ quan thuộc
Chính phủ, Chủ tịch ủy ban Nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương
phải có kế hoạch cụ thể và tổ chức thực hiện nghiêm túc ở cấp tỉnh. Hàng năm,
báo cáo kết quả thực hiện công tác quốc phòng lên Thủ tướng Chính phủ (qua
Bộ Quốc phòng, thời gian theo quy định của Bộ quốc phòng).
Trong khi đó công cuộc đổi mới ở nước ta dưới sự lãnh đạo của Đảng đã
và đang tạo ra những biến đổi to lớn và phát triển toàn diện về kinh tế, chính
trị, văn hoá, xã hội của đất nước. Xuất phát từ những nhiệm vụ trên của lực
lượng dân quân tự vệ chúng ta phải xây dựng lực lượng dân quân tự vệ trở
thành một lực lượng kiên định vững vàng về chính trị, hoạt động có hiệu quả,
11

thực sự là lực lượng nòng cốt cho toàn dân đánh giặc, công cụ chủ yếu bảo vệ
Đảng, chính quyền và nhân dân ở cơ sở trở thành một nhiệm vụ cấp bách trong
toàn Đảng toàn dân.
- Xây dựng lực lượng dân quân tự vệ có phẩm chất chính trị vững vàng.
Dân quân tự vệ là lực lượng vũ trang quần chúng, một bộ phận của lực
lượng vũ trang cách mạng do Đảng ta tổ chức và lãnh đạo, cho nên tất yếu nó
phải mang bản chất giai cấp công nhân. Bản chất giai cấp công nhân thể hiện
trong dân quân tự vệ trước hết ở sự giác ngộ chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng ta, kiên định mục tiêu, lý tưởng phấn
đấu cho thắng lợi của sự nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa do Đảng, Bác Hồ
và nhân dân ta đã sáng suốt lựa chọn; ở sự kiên định bảo vệ thành quả đấu tranh
cách mạng đã giành được, cùng toàn Đảng toàn dân và toàn quân tiếp tục giành
thắng lợi trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày nay.
- Dân quân tự vệ phải quán triệt những quan điểm cơ bản và tư tưởng chỉ
đạo của Đảng ta về nhiệm vụ quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
Ngày nay, nhiệm vụ xây dựng đất nước và phát triển kinh tế là trọng tâm,
nhưng củng cố quốc phòng, an ninh là vô cùng quan trọng. Các địa phương, các
ngành kinh tế không những phải hoàn thành nhiệm vụ kinh tế dân sinh mà còn
có nhiệm vụ thực hiện kế hoạch phòng thủ đất nước. Các thành viên của lực
lượng dân quân tự vệ là những người trực tiếp lao động sản xuất, công tác ở các
địa phương, cơ quan, nhà máy, xí nghiệp. Đồng thời họ là một bộ phận của lực
lượng vũ trang nhân dân, là một trong những lực lượng nòng cốt của khu vực
phòng thủ tỉnh, thành, huyện, quận và của nền quốc phòng toàn dân, của sự
nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Ở cương vị của mình, mỗi cán bộ, chiến sĩ dân quân tự
vệ đang trực tiếp thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược: họ vừa trực tiếp lao động
sản xuất để xây dựng, phát triển kinh tế xã hội, vừa là thành viên hoạt động
trong một bộ phận của lực lượng vũ trang nhân dân, trực tiếp bảo vệ sự nghiệp
xây dựng chủ nghĩa xã hội ở cơ sở. Do vậy dân quân tự vệ phải quán triệt quan
12

điểm của Đảng ta về kết hợp quốc phòng, an ninh với kinh tế, để dân quân tự vệ
vừa thực hiện tốt nhiệm vụ quân sự, tích cực tham gia công tác giữ gìn an ninh,
chính trị, trật tự an toàn xã hội, vừa phát huy tốt vai trò nòng cốt trong sản xuất
ở cơ sở; phải tỉnh táo, cảnh giác và nhạy cảm chính trị, có nhận thức đúng đắn
trước những diễn biến phức tạp của tình hình, trước những âm mưu thủ đoạn của
các thế lực thù địch. Mỗi thành viên dân quân tự vệ phải luôn nêu cao quan
điểm độc lập tự chủ, tự lực tự cường, quan điểm quốc phòng toàn dân và chiến
tranh nhân dân của Đảng để trong mọi hoàn cảnh, kể cả khi địa phương có biến
động hoặc khi có chiến tranh.
Nhận thức của dân quân tự vệ về nhiệm vụ quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc
phải được thể hiện bằng hành động, thành quyết tâm thực hiện nhiệm vụ chính
trị, tích cực hoạt động tham gia bảo vệ địa phương cơ sở; tuần tra canh gác, phối
hợp với các lực lượng vũ trang khác trên địa bàn để truy quét tội phạm hình sự,
phát hiện, ngăn chặn, làm thất bại mọi âm mưu diễn biến hoà bình, gây bạo loạn
lật đổ của các thế lực thù địch; ngăn chặn các vụ vượt biên, vây bắt truy quét
gián điệp, biệt kích xâm nhập, góp phần bảo vệ an ninh, chủ quyền và toàn vẹn
lãnh thổ của đất nước.
Mỗi thành viên của dân quân tự vệ phải quán triệt sâu sắc mục tiêu, chức
năng và nhiệm vụ của dân quân tự vệ. Vì ở đó phản ánh những kinh nghiệm chỉ
đạo xây dựng và hoạt động của dân quân tự vệ trong quá trình đấu tranh cách
mạng, đấu tranh vũ trang dưới sự lãnh đạo của Đảng; nó cụ thể hoá đường lối
quân sự của Đảng về xây dựng lực lượng vũ trang quần chúng đáp ứng yêu cầu
nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
- Tổ chức và hoạt động của dân quân tự vệ phải tuân theo đường lối xây
dựng và tổ chức lực lượng vũ trang cách mạng của Đảng.
Lực lượng dân quân tự vệ là lực lượng do Đảng tổ chức và lãnh đạo, do đó
tổ chức và hoạt động của dân quân tự vệ phải tuân theo đường lối xây dựng và
tổ chức lực lượng vũ trang cách mạng của Đảng. Quan điểm rất cơ bản của
13

Đảng ta trong đường lối xây dựng lực lượng cách mạng là: để tiến hành chiến
tranh nhân dân, nhất thiết phải động viên toàn dân. Đây là sự vận dụng sáng tạo
quan điểm cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin luôn coi cách mạng là sự
nghiệp của quần chúng, coi bạo lực cách mạng là bạo lực của quần chúng. Phải
phát động và tổ chức lực lượng của toàn dân, của cả nước đánh giặc, không
những có lực lượng vũ trang đánh địch mà nhân dân cả nước cùng tham gia
đánh giặc bằng mọi phương thức thích hợp. Việc tiến hành xây dựng lực lượng,
động viên toàn dân phải dựa trên cơ sở xây dựng lực lượng chính trị rộng rãi của
quần chúng đồng thời phải xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân, gồm ba thứ
quân: bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương và dân quân tự vệ, làm nòng cốt cho
toàn dân đánh giặc. Đây là hình thức thích hợp nhất để động viên và tổ chức
toàn dân đánh giặc, vừa có lực lượng cơ động vừa có lực lượng tại chỗ.
Tổ chức dân quân tự vệ phải được xây dựng vững mạnh và rộng khắp trong
mọi hoàn cảnh cả thời bình và thời chiến. Nó phản ánh phong trào cách mạng
của nhân dân, do nhân dân trực tiếp bảo vệ sự nghiệp của nhân dân tại cơ sở.
Tính vững mạnh và rộng khắp của dân quân tự vệ phải dựa trên cơ sở xây dựng
lực lượng chính trị quần chúng, kết hợp giữa nghĩa vụ và tự nguyện. Đặc biệt,
trong điều kiện hiện nay nước ta đang tiến hành sự nghiệp đổi mới, xây dựng
nền kinh tế nhiều thành phần, vận động theo cơ chế thị trường có sự quản lý của
nhà nước, theo định hướng Xã hội chủ nghĩa và mở rộng quan hệ hợp tác tế với
các nước trên thế giới, thì việc xây dựng tổ chức dân quân tự vệ trong các thành
phần kinh tế đang là một đòi hỏi khách quan của sự nghiệp quốc phòng, bảo vệ
Tổ quốc. Khi cơ cấu nền kinh tế tồn tại nhiều thành phần, thì mọi thành phần
kinh tế đều có quyền lợi, nghĩa vụ và trách nhiệm đối với sự nghiệp xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc. Do đó, tổ chức dân quân tự vệ không thể chỉ do địa phương
hoặc chỉ do thành phần nhà nước tiến hành, mà nó còn phải được tổ chức trong
tất cả các thành phần kinh tế. Trong tình hình hiện nay, bên cạnh những bạn bè
quan hệ với ta vẫn còn những lực lượng thù địch chống đối ta, lợi dụng thời cơ
này để thực hiện những mưu đồ chính trị. Tình hình này đòi hỏi chúng ta luôn
14

giữ vững nguyên tắc, đồng thời phải linh hoạt, mềm dẻo trong xử lý các tình
huống. Điều đó đòi hỏi trong hoà bình quốc phòng an ninh, càng phải vững
mạnh. Sức mạnh quốc phòng phải thể hiện ngay trong thời bình, trong xây dựng,
luôn sẵn sàng xử lý thắng lợi trong mọi tình huống. Việc tổ chức lực lượng dân
quân tự vệ vững mạnh và rộng khắp trên tất cả các địa bàn, trong tất cả các
thành phần kinh tế là tạo ra lực lượng tại chỗ đủ sức giải quyết thắng lợi tình
hình khi có tình huống "diễn biến hoà bình", vũ trang gây bạo loạn và các tình
huống khác. Sự vững mạnh và rộng khắp của lực lượng dân quân tự vệ là một
nhân tố tạo nên sức mạnh tổng hợp của nền quốc phòng toàn dân.

15

KẾT LUẬN
1. Sự cần thiết của lực lượng dân quân tự vệ
Lực lượng dân quân tự vệ là một lực lượng rất cần thiết và không thể thiếu
được trong chiến tranh nhân dân Việt Nam.
Trong thời bình lực lượng dân quân tự vệ là lực lượng chính tham gia lao
động làm ra phần lớn của cải vật chất cho xã hội, đồng thời dân quân tự vệ hoạt
động tích cực cũng có thể đẩy lùi được các tệ nạn xã hội như làm cho các đoàn
thể cơ sở ở điạ phương trở nên vững mạnh hơn từ đó mới có thể thực hiện tốt
các chỉ thị của trung ương góp phần xây dựng chính quyền trung ương ngày
càng hoàn chỉnh về chất lượng.
Trong thời chiến lực lượng dân quân tự vệ chính là lực lượng đảm bảo cho hậu
phương vững chắc đồng thời chi viện sức người sức của cho tiền tuyến thân yêu.
Có thể nói lực lượng dân quân tự vệ là một trong những thế mạnh của
chúng ta các nước khác ví dụ như Nam Tư đã rất thiếu sót khi không chú
trọng phát triển lực lượng này. Trong chiến tranh Nam Tư, Nam Tư đã bắn
rơi được máy bay tàng hình F117A của Mỹ nhưng đáng tiếc là họ lại không
bắt sống được tên phi công nhảy dù ra từ chiếc máy bay này, nếu điều này
xảy ra tại Việt Nam thì chắc chắn tên phi công này sẽ bị các lực lượng dân
quân tự vệ của ta tóm gọn.
2. Suy nghĩ của bản thân
Truyền thống dựng nước và xây dựng đất nước ta từ nghìn đời nay đã để lại cho
chúng ta rất nhiều bài học quý giá, điều đó càng được thể hiện rõ qua các cuộc chiến
tranh chống giặc ngoại xâm. Qua đó chúng ta cũng thấy được lịch sử vẻ vang hào
hùng đánh giặc giữ nước của ông cha ta. Thế hệ trẻ ngày nay muốn đưa đất nước đi
lên con đường công nhiệp hoá hiện đại hoá đất nước và vững bước tiến vào thế kỷ 21
phải kế thừa truyền thống lịch sử hào hùng của ông cha ta thủa trước, lấy đó làm nền
móng vững chắc để xây dựng đất nước Việt Nam vững mạnh.
16

Thế hệ trẻ ngày nay không chỉ cố gắng học tập tốt trên mọi lĩnh vực mà còn
phải biết giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc, phải biết chân trọng những thành quả
đấu tranh giữ nước của các thế hệ đi trước. Đã có bao nhiêu người nằm xuống
để cho chúng ta có được sống yên bình ngày hôm nay, chúng ta ngày nay phải
biết trân trọng những thế hệ đi trước, phải có ý thức trách nhiệm trước vận mệnh
của đất nước. Chúng ta ngày nay không chỉ học để biết, để tự hào, để hãnh diện
mà là để hành động đóng góp một phần công sức dẫu nhỏ bé cho sự nghiệp xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc, cố gắng nhiều hơn nữa để xứng đáng là những công
dân có ích cho đất nước.
Lực lượng dân quân tự vệ của ta đã được xây dựng, quản lý mấy chục
năm nay theo những chính sách rất hợp lý của Nhà nước có thể nói là hoàn
chỉnh tuy nhiên tôi cũng đưa ra ý kiến chủ quan của bản thân mình hy vọng
rằng nó có thể giúp ích cho việc cải tiến về tổ chức của lực lượng này. Lực
lượng dân quân tự vệ của ta được huấn luyện về chính trị và quân sự tập chung
mỗi năm một lần. Trong tình hình hiện nay các thế lực phản động thường
xuyên sử dụng những thủ đoạn diễn biến hoà bình lôi kéo, lừa gạt nhân dân ta
điển hình là sự kiện một số đồng bào Tây Nguyên vượt biên sang Campuchia
vừa qua vì vậy theo ý kiến tôi việc huấn luyện lực lượng dân quân tự vệ là rất
cần thiết đặc biệt là huấn luyện tư tưởng chính trị cho lực lượng này, đặc biệt
chú trọng ở các địa bàn biên giới, các vùng quê hẻo lánh bởi vì đó chính là
những nơi mà kẻ thù thường xuyên lợi dụng trình độ dân trí thấp của người dân
để thực hiện những hành động phá hoại cách mạng.
Sau khi được trang bị một số chuyên đề Quốc phòng - An ninh, tôi thấy
rằng nghiên cứu kỹ thuật quân sự là một vấn đề không đơn giản, ngoài những
kiến thức được các thầy truyền đạt rất cô đọng và súc tích mang tính khoa học
cao, mang lại vào cho chúng tôi một lý tưởng cách mạng sâu sắc, một tinh thần
yêu nước nồng nàn. Đó chính là sự thành công của môn học tuy còn mới nhưng
đã đem lại hiệu quả vô cùng to lớn.
17

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Quốc phòng, Chiến tranh nhân dân địa phương trong kháng chiến
chống Mỹ cứu nước (1954 -1975), Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 2006.
2. Bộ Quốc phòng, Giáo trình giáo dục quốc phòng (Tài liệu bổ trợ) dùng
cho đối tượng 1, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 2004.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
XI, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2011.
4. Học viện Chính trị Quân sự, Đổi mới giáo dục quốc phòng trong hệ
thống giáo dục quốc gia, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 2002.
5. Luật Nghĩa vụ quân sự, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2010.
6. Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Giáo trình cao cấp lý luận
chính trị khối kiến thức hai, Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam
tập 7, Hà Nội, 2014.
7. Bộ Quốc phòng – Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam, Lịch sử Quân sự
Việt Nam tập 14, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2014.

18