Phát triển thị trường dịch vụ chuyển phát nhanh của tổng công ty cổ phần chuyển phát nhanh hợp nhất trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

NGUYỄN HỮU THẠCH

PHÁT TRIỂN THỊ TRƢỜNG DỊCH VỤ CHUYỂN PHÁT NHANH
CỦA TỔNG CÔNG TY CỔ PHẨN CHUYỂN PHÁT NHANH
HỢP NHẤT TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ

Chuyên ngành
Mã số

: KTTG&QHKTQT
: 60 31 07

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ ĐỐI NGOẠI

Người hướng dẫn khoa học: TS. TẠ ĐỨC KHÁNH

HÀ NỘI - 2011

MỤC LỤC

DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, BẢNG THÔNG TIN
LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................... 1
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN THỊ
TRƢỜNG DỊCH VỤ CHUYỂN PHÁT NHANH TRONG BỐI CẢNH
HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ ............................................................... 6
1.1. Chuyển phát nhanh và tính tất yếu của việc phát triển thị trường dịch vụ
chuyển phát nhanh.......................................................................................... 6
1.1.1. Khái niệm về dịch vụ chuyển phát nhanh ............................................. 6
1.1.2. Các loại hình chuyển phát nhanh và đặc điểm của nó ........................... 8
1.2. Các yếu tố hội nhập kinh tế quốc tế ảnh hưởng đến việc phát triển thị
trường dịch vụ chuyển phát nhanh ................................................................ 12
1.2.1.Tác động của việc gia nhập WTO đối với ngành vận tải nói chung và
ngành chuyển phát nhanh nói riêng ............................................................. 12
1.2.2. Nội dung cam kết gia nhập WTO của Việt Nam trong lĩnh vực bưu
chính và nội dung thể hiện trong Dự thảo Luật Bưu chính ........................... 15
1.3 vấn đề đặt ra trong việc nghiên cứu phát triển thị trường dịch vụ chuyển
phát nhanh .................................................................................................... 16
1.3.1. Nghiên cứu thị trường dịch vụ chuyển phát nhanh .............................. 16
1.3.2. Lập chiến lược và kế hoạch phát triển thị trường ................................ 16
1.3.3. Tổ chức thực hiện kế hoạch phát triển thị trường ................................ 17
1.3.4. Kiểm tra, đánh giá thực hiện chiến lược phát triển thị trường ............. 17

CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN THỊ TRƢỜNG DỊCH VỤ
CHUYỂN PHÁT NHANH CỦA TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN CHUYỂN
PHÁT NHANH HỢP NHẤT TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP KINH
TẾ QUỐC TẾ
2.1 Giới thiệu về Tổng công ty CP CPN Hợp Nhất ...................................... 19
2.2. Thực trạng phát triển thị trường dịch vụ của Tổng công ty CP CPN Hợp
Nhất trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế............................................... 23
2.2.1 Phân tích thị trường dịch vụ chuyển phát nhanh của HNC ................... 23
2.2.2. Các đối thủ cạnh tranh của HNC trong lĩnh vực chuyển phát nhanh ... 25
2.2.3 Cơ sở vật chất kỹ thuật, lực lượng lao động của HNC ......................... 35
2.2.4.Phát triển thị trường theo chiều rộng.................................................... 45
2.2.5.Phát triển thị trường theo chiều sâu ..................................................... 48
2.2.6.Thiết lập mạng lưới CPN chuyên tuyến đi quốc tế ............................... 52
2.2.7.Thị trường bưu chính toàn cầu trong nền kinh tế mới…………………53
2.3. Kết quả đạt của HNC trong giai đoạn 2006-2010 .................................. 59
2.4.Đánh giá điểm mạnh điểm yếu, cơ hội và thách thức trong quá trình hội
nhập của HNC .............................................................................................. 60
2.4.1.Điểm mạnh, điểm yếu .......................................................................... 60
2.4.2. Cơ hội, thách thức của quá trình hội nhập đối với HNC...................... 62
CHƢƠNG 3: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THỊ
TRƢỜNG DỊCH VỤ CHUYỂN PHÁT NHANH CỦA TỔNG CÔNG TY
CỔ PHẦN CHUYỂN PHÁT NHANH HỢP NHẤT TRONG BỐI CẢNH
HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ…………………………………………64
3.1. Phương hướng phát triển thị trường dịch vụ chuyển phát nhanh của Tổng
Công ty CP CPN Hợp Nhất .......................................................................... 64
3.1.1. Phát triển hạ tầng cơ sở kỹ thuật ......................................................... 64

3.1.2. Đa dạng hoá dịch vụ chuyển phát nhanh ............................................. 65
3.1.3. Nâng cao chất lượng dịch vụ chuyển phát nhanh ................................ 66
3.1.4. Chiến lược phát triển thị trường trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế
của HNC ...................................................................................................... 67
3.1.5. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ........................................... 70
3.2. Một số giảp pháp phát triển thị trường dịch vụ chuyển phát nhanh của
Tổng công ty CP CPN Hợp Nhất .................................................................. 72
3.2.1. Xây dựng thương hiệu cho dịch vụ chuyển phát nhanh ....................... 72
3.2.2. Tăng cường hoạt động quảng cáo, khuyến mại, xúc tiến bán hàng dịch
vụ chuyển phát nhanh ................................................................................... 73
3.2.3. Điều chỉnh giá cước dịch vụ chuyển phát nhanh ................................. 75
Kết luận ........................................................................................................ 77
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................... 78

DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT

TT

Nguyên nghĩa

Từ viết tắt

1

HNC

Tổng Công ty CP Chuyển phát nhanh Hợp Nhất

2

CPN

Chuyển phát nhanh

3

SPT

Công ty Cổ phần bưu chính viễn thông Sài Gòn

4

VNPT

Tập đoàn bưu chính viễn thông Việt Nam

5

VND

Đồng Việt Nam

6

WB

Ngân hàng thế giới

7

WTO

Tổ chức thương mại thế giới

8

ASIAN

Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á

9

UPU

Liên minh bưu chính thế giới

10

GDP

Tổng Sản phẩm Quốc nội

11

IMF

Quỹ tiền tệ quốc tế

12

M&A

Mua lại và sáp nhập

13

TNT

Công ty chuyển phát nhanh TNT

14

EMS

Dịch vụ chuyển phát nhanh Bưu điện

15

DHL

Công ty chuyển phát nhanh DHL

16

Fedex

Công ty chuyển phát nhanh Fexdex

17

UPS

Công ty chuyển phát nhanh UPS

18

DNNN

Doanh nghiệp nhà nước

19

PTN

Phát trong ngày

20

Hub

Trung tâm khai thác

21

VTB

Vận tải biển

DANH MỤC BIỂU ĐỒ, BẢNG THÔNG TIN
A.DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Tên biểu đồ

STT
1

Biểu đồ 2.1: Lượng thư nội địa toàn thế giới

2

Biểu đồ 2.2: Lượng thư nội địa qua mức thu nhập của các
nhóm quốc gia

3

55

55

Biểu đồ 2.4: Thị phần của các nhà khai thác bưu chính
trong thị trường thư bưu chính quốc tế

5

54

Biểu đồ 2.3: Thị phần của các nhà khai thác bưu chính
trong thị trường thư bưu chính nội địa

4

Trang

56

Biểu đồ 2.5: Thị trường dịch vụ xuất khẩu qua việc chuyển
phát nhanh hàng không của Mỹ năm 2000

58

B. DANH MỤC BẢNG
STT
1

Tên bảng

Trang

Bảng 2.1: Số lượng khách hàng của HNC qua các năm
46

2

Bảng 2.2: Doanh thu và số lượng gửi các khách hàng lớn
của HNC năm 2010

3

47

Bảng 2.3: Số lượng bưu cục của HNC qua các năm
47

4

Bảng 2.4: Doanh thu dịch vụ CPN của HNC khi có thêm
dịch vụ mới.

5

49

Bảng 2.5: Doanh thu của HNC qua các năm
59

LỜI MỞ ĐẦU

1.Tính cấp thiết của đề tài
Hoạt động vận chuyển hàng hóa, bưu phẩm bưu kiện luôn đóng một
vai trò quan trọng trong nền kinh tế. Đối với ngành bưu chính, dịch vụ chuyển
phát nhanh luôn được coi như một bộ phận không thể tách rời, đóng vai trò
là một mắt xích trong lưu chuyển hàng hóa trên phạm vi toàn cầu.
Cùng với sự phát triển của nền kinh tế thế giới, sự mở rộng hợp tác
quốc tế, các phương thức, cách thức chuyển phát cũng ngày càng phát triển
đáp ứng nhu cầu luân chuyển hàng hóa bưu phẩm , bưu kiện ngày càng tăng.
Sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI năm 1986, đất nước ta đã
chuyển từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung san nền kinh tế thị trường định
hướng XHCN có sự quản lý của nhà nước. Cùng với sự phát triển kinh tế, yêu
cầu về lưu chuyển hàng hóa, bưu phẩm bưu kiện cũng được đặt ra. Dịch vụ
chuyển phát nhanh xuất hiện từ giữa những năm 1990 tại Việt Nam nhưng
mới được quan tâm và đầu tư phát triển trong khoảng 10 năm trở lại đây. Tuy
nhiên, khi nhận thấy những ưu điểm nổi trội, Việt Nam đã và đang đẩy mạnh
áp dụng dịch vụ chuyển phát nhanh trong nền kinh tế
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, việc tìm ra một giải pháp để
phát triển thị trường chuyển phát nhanh là vấn đề quan trọng cho các doanh
nghiệp kinh doanh loại hình dịch vụ này nói chung và Tổng công ty CP CPN
Hợp Nhất ( HNC) nói riêng. HNC cần thấy rõ những điểm mạnh, điểm yếu
của mình và có một định hướng đúng đắn nhằm đẩy mạnh hơn nữa việc phát
triển thị trường trong bối cảnh hội nhập. Chính vì những lý do trên, em chọn
đề tài: “Phát triển thị trường dịch vụ chuyển phát nhanh của Tổng công ty Cổ

1

phần chuyển phát nhanh Hợp Nhất trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế”
làm luận văn tốt nghiệp của mình.
2.Tình hình nghiên cứu về đề tài
Hiện nay, các vấn đề liên quan đến phát triển thị trường dịch vụ chuyển
phát nhanh ở Việt Nam đang thu hút được sự quan tâm của các nhà nghiên
cứu, nhà quản lý và các nhà hoạch định chính sách. Nhiều công trình nghiên
cứu về chuyển phát nhanh đã được nghiên cứu và được đánh giá cao
2.1. Công trình nghiên cứu nước ngoài
1) Luận án tiến sĩ “The development of intermodal transportation on
shipping routes for trade between the Asean+3 and the European Union” tác
giả Hồ Thị Thu Hòa (Đại học Kinh tế Bratislava, Slovakia - 2007):
Tác giả trình bày tầm quan trọng của mối quan hệ chiến lược giữa Liên
minh châu Âu và các nước Asean 3 (Hiệp hội ASEAN + Hàn Quốc + Trung
Quốc + Nhật Bản), phân tích tình hình vận tải đa phương thức, phát triển loại
hình dịch vụ chuyển phát nhanh giữa các nước trong liên minh
2.2. Công trình nghiên cứu trong nước
1) Một số giáo trình:
 Giáo trình “Thống kê bưu chính viễn thông” do các tác giả PGS.TS
Nguyễn Đăng Quang (chủ biên), xuất bản năm 2007 ( Giáo trình của
học viện công nghệ bưu chính viễn thông) [8]
 Giáo trình “Logistics và vận tải quốc tế” do các tác giả Hoàng Văn
Châu (chủ biên), Trịnh Thị Thu Hương, Vương Thị Bích Ngà viết, xuất
bản năm 2009. [6]
Các giáo trình này đã và đang được giảng dạy về các nghiệp vụ vận tải,
logistics, bưu chính ,chuyển phát. Tuy nhiên, trong giáo trình chỉ có một phần

2

trình bày những vấn đề cơ bản nhất, chưa đi sâu nghiên cứu về chuyển phát
nhanh như một đề tài riêng
2) Luận văn thạc sỹ “Giải pháp phát triển thị trường dịch vụ chuyển phát
nhanh của VNPT” tác giả Nguyễn Văn Bình (Đại học Giao thông vận tải)
3) Các công trình nghiên cứu trên Tạp chí Bưu chính viễn thông của Bộ
thông tin và truyền thông, đây là tạp chí chính thống của ngành bưu chính,
nghiên cứu thực trạng và đưa ra giải pháp cho ngành bưu chính viễn thông,
các văn bản pháp luật bưu chính mà Quốc hội thông qua
Ngoài ra còn một số bài tiểu luận, khóa luận cử nhân, các bài báo phân
tích trên tạp chí chuyên ngành khác, nhưng do mục đích khác nhau nên các
công trình mới chỉ nghiên cứu ở một số khía cạnh nhất định của dịch vụ
chuyển phát nhanh chứ chưa tập trung nghiên cứu đầy đủ, có hệ thống về loại
hình dịch vụ này, luận văn này sẽ cố gắng phần nào lấp những chỗ trống đó
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu:
Đưa ra một số gợi ý về giải pháp chính sách nhằm phát triển thị trường
dịch vụ chuyển phát nhanh của Tổng Công ty CP CPN Hợp Nhất trong bối
cảnh hội nhập kinh tế quốc tế
Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Phân tích làm rõ cơ sở lý luận của dịch vụ chuyển phát nhanh
- Đánh giá thực trạng, phân tích những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và
thách thức đối với việc phát triển thị trường dịch vụ chuyển phát nhanh
của Tổng Công ty CP Chuyển phát nhanh Hợp Nhất trong bối cảnh hội
nhập kinh tế quốc tế

3

- Đưa ra một số kiến nghị nhằm phát triển thị trường chuyển phát nhanh
của Tổng Công ty CP Chuyển phát nhanh Hợp Nhất trong bối cảnh hội
nhập kinh tế quốc tế
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu của đề tài là thị trường dịch vụ chuyển phát
nhanh, một số giải pháp nhằm phát triển thị trường dịch vụ chuyển phát nhanh
trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế
* Phạm vi nghiên cứu:
- Phạm vi không gian: Nghiên cứu thị trường chuyển phát nhanh của
Tổng công ty CP CPN Hợp Nhất trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc
tế
- Phạm vi thời gian: Nghiên cứu sự phát triển thị trường chuyển phát
nhanh của Tổng công ty CP Chuyển phát nhanh Hợp Nhất trong giai
đoạn từ 2001 đến 2010, đây là khoảng thời gian đánh dấu sự ra đời và
phát triển mạnh mẽ của HNC
- Nội dung nghiên cứu: Dựa trên mô hình SWOT nghiên cứu sự phát
triển của chuyển phát nhanh trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để có cơ sở làm rõ các vấn đề nghiên cứu, đề tài sử dụng các phương
pháp nghiên cứu chủ yếu sau: Phương pháp hệ thống, phân tích, tổng hợp,
thống kê … trên quan điểm duy vật biện chứng và duy vật lịch sử.
6. Những đóng góp mới của luận văn
-

Khẳng định tầm quan trọng của thị trường dịch vụ chuyển phát nhanh

- Làm rõ cơ sở khoa học của việc phát triển thị trường dịch vụ chuyển phát
nhanh của HNC trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế

4

- Phân tích làm rõ những nhân tố thuận lợi cũng như những khó khăn thách
thức trong phát triển thị trường chuyển phát nhanh của HNC trong bối
cảnh hội nhập kinh tế quốc tế
- Kiến nghị một số giải pháp để phát triển thị trường dịch vụ chuyển phát
nhanh của HNC trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế
7. Bố cục của luận văn nhƣ sau :
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Phụ lục và Danh mục tài liệu tham khảo, nội
dung luận văn được bố cục thành 3 chương
Chương 1: Cơ sở lý luận của việc phát triển thị trường dịch vụ chuyển
phát nhanh trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế
Chương 2: Thực trạng phát triển thị trường dịch vụ chuyển phát nhanh
của Tổng Công ty cổ phần chuyển phát nhanh Hợp Nhất
trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế
Chương 3: Phương hướng và giải pháp phát triển thị trường dịch vụ
chuyển phát nhanh của Tổng Công ty cổ phần chuyển phát
nhanh Hợp Nhất trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế

5

CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN THỊ TRƢỜNG DỊCH VỤ
CHUYỂN PHÁT NHANH TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP KINH TẾ
QUỐC TẾ
1.1 Chuyển phát nhanh và tính tất yếu của việc phát triển thị trƣờng dịch
vụ chuyển phát nhanh.
1.1.1. Khái niệm về dịch vụ chuyển phát nhanh.
Dịch vụ chuyển phát nhanh là dịch vụ chuyển phát có chất lượng cao,
với thời gian nhanh nhất và chính xác, việc thực hiện dịch vụ này được thông
qua các khâu thu gom,vận chuyển và phát thư tín , tài liệu hoặc các hàng hoá
trong thời gian ngắn nhất. Quá trình thu gom, khai thác, vận chuyển, được
thực hiện bằng phương pháp tổ chức và các phương tiện hiện đại, gọn nhẹ.
Theo HNC dịch vụ chuyển phát nhanh là loại dịch vụ nhận gửi, vận
chuyển và phát các loại thư, tài liệu, vật phẩm hàng hoá theo chỉ tiêu thời gian
được HNC công bố trước.
1.1.2. Các loại hình chuyển phát nhanh và đặc điểm của nó.
* Phân loại dịch vụ chuyển phát nhanh:
Căn cứ vào vị trí địa lý, dịch vụ chuyển phát nhanh được chia làm hai
loại dịch vụ chuyển phát nhanh trong nước và dịch vụ chuyển phát nhanh
quốc tế.
Dịch vụ chuyển phát nhanh trong nước là dịch vụ chuyển phát nhanh
được cung cấp tại các bưu cục tỉnh, thành phố giữa người gửi và người nhận
có đủ điều kiện phục vụ theo quy định của HNC.
Dịch vụ chuyển phát nhanh quốc tế là loại dịch vụ chuyển phát nhanh,
quá trình thực hiện chuyển phát được tiến hành giữa người Việt Nam với các
nước khác theo thoả thuận giữa HNC và bưu chính các nước theo quy định
của liên minh bưu chính thế giới.

6

Căn cứ theo nội dung vật phẩm, hàng hoá dịch vụ chuyển phát nhanh
có thể phân loại như sau:
Dịch vụ chuyển phát nhanh chứng từ tài liệu…đây là dịch vụ chuyển
phát nhanh các loại giấy tờ, những loại giấy tờ này không bị đánh thuế, và do
đó ít khi phải làm thủ tục hải quan.
Dịch vụ chuyển phát nhanh gói hàng, kiện hàng đây là dịch vụ chuyển
phát nhanh các gói hàng, kiện hàng hay còn gọi là dịch vụ chuyển phát nhanh
các loại bưu kiện. những loại hàng này thường bị đánh thuế.
Dịch vụ chuyển phát nhanh các loại hàng nặng, cồng kềng. đối tượng
tham gia chuyển phát là các loại hàng hoá cồng kềng, hàng hoá đặc biệt.
* Các đặc tính cơ bản của dịch vụ chuyển phát nhanh:
Bưu phẩm chuyển phát nhanh được đặc biệt ưu tiên xử lý từ khi nhận
gửi đến khi phát, để chuyển bưu phẩm tới người nhận trong thời gian ngắn
nhất
Dịch vụ chuyển phát nhanh được phục vụ ngay tại địa chỉ người gửi
(nếu người gửi yêu cầu), phát đến tận tay người nhận, phát theo địa chỉ được
thoả thuận trước. Sau khi phát, phiếu báo phát ví ngày giờ phát và chữ ký của
người nhận sẽ được chuyển lại cho người gửi.
Người gửi có thể rút bưu phẩm, thay đổi họ tên địa chỉ người nhận,
khiếu nại và yêu cầu bồi thường nếu dịch vụ CPN không đạt các chỉ tiêu đã
công bố.
 Giới hạn khối lượng và kích thước của bưu phẩm chuyển phát nhanh:
Quy trình khai thác bưu phẩm chuyển phát nhanh của HNC quy định
như sau:
Khối lượng tối đa cho một bưu phẩm chuyển phát nhanh gửi trong
nước là 31.5kg.

7

Bưu phẩm gửi đi nước ngoài là 30kg. Tuy nhiên còn phụ thuộc vào sự
thoả thuận của nước nhận mà khối lượng của bưu phẩm chuyển phát nhanh
thấp hơn hoặc tới 31.5kg.
Kích thước tối đa của bưu phẩm chuyển phát nhanh gửi trong nước và
ra nước ngoài được quy định: chiều dài không vượt quá 1,5m, tổng chiều dài
cộng với chu vi lớn nhất của bưu phẩm không vượt quá 3m.
Cước phí chuyển phát nhanh cao hơn so với cước phí chuyển thông
thường, giá cước do các đơn vị kinh doanh tự đưa ra tuy nhiên phải tuân theo
qui định của ngành bưu chính ( một bưu phẩm chuyển phát nhanh có giá
không được thấp hơn 8,000 VNĐ)
Bưu phẩm chuyển phát nhanh phải đảm bảo tính chính xác, tuyệt đối an
toàn, nhanh chóng, kịp thời và mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người sử
dụng
1.2. Các yếu tố hội nhập kinh tế quốc tế ảnh hƣởng đến quá trình phát
triển thị trƣờng dịch vụ chuyển phát nhanh
1.2.1.Tác động của việc gia nhập WTO đối với ngành vận tải nói chung
và ngành chuyển phát nhanh nói riêng
Trải qua gần 12 năm ròng rã với biết bao công sức, trí tuệ cho quá trình
đàm phán cùng với những thành tựu về cải cách kinh tế, cải cách hành chính
trong nước, cuối cùng chúng ta đã đạt được mục tiêu quan trọng là gia nhập
Tổ chức Thương mại thế giới (WTO). Ngày 11/01/2007, Việt Nam đã chính
thức trở thành thành viên thứ 150 và các cam kết gia nhập WTO của Việt
Nam bắt đầu có hiệu lực. Nói theo cách ví von thì Việt Nam đã bước vào "sân
chơi chung" của thế giới hay con tàu Việt Nam đã đi ra biển lớn. Nền kinh tế
Việt Nam nói chung, ngành Chuyển phát nhanh nói riêng và hoạt động của cả
bộ máy nhà nước sẽ chịu những tác động nhất định, đòi hỏi mỗi chúng ta phải
nhận thức đúng đắn để vượt qua thách thức và tận dụng tốt cơ hội thì mới có

8

thể đưa đất nước phát triển bền vững trong sân chơi toàn cầu với luật chơi
chặt chẽ.
Trước hết là tác động đối với hoạt động quản lý Nhà nước. Gia nhập
WTO, Việt Nam cam kết tuân thủ đa số các hiệp định là nghĩa vụ bắt buộc kể
từ ngày gia nhập, một số hiệp định có thời gian quá độ nhưng không dài. Cam
kết này là một thách thức rất lớn đối với bộ máy nhà nước và hoạt động quản
lý nhà nước nói chung. Để thực hiện được các hiệp định của WTO chúng ta
phải có một cuộc "cách mạng" để thay đổi tư duy và phong cách làm việc đã
tồn tại bao nhiêu năm vì nó đã trở thành lực cản trong quá trình đổi mới của
đất nước và thay đổi được không phải là điều dễ thực hiện. Một trong những
nguyên tắc cơ bản của WTO là không phân biệt đối xử (dựa trên nguyên tắc
đối xử tối huệ quốc và nguyên tắc đối xử quốc gia); các cán bộ, công chức
thuộc các cơ quan nhà nước liên quan đến việc xây dựng chính sách, xây
dựng pháp luật phải nghiên cứu và hiểu rõ về nguyên tắc này để không vi
phạm quy định của WTO. Nguyên tắc minh bạch hóa theo quy định của WTO
cũng là một thách thức không nhỏ đối với hoạt động của ngành bưu chính
Về lĩnh vực vận tải. Theo phân loại của WTO thì vận tải là một ngành
dịch vụ bao gồm các phân ngành: vận tải đường biển (VTB), vận tải đường
thủy nội địa, vận tải hàng không, vận tải bằng kinh khí cầu, vận tải đường sắt,
vận tải đường bộ, vận tải đường ống, dịch vụ hỗ trợ mọi phương thức vận tải
và các dịch vụ vận tải khác; mỗi phân ngành lại chia nhỏ thành nhiều tiểu
ngành. Hiện tại pháp luật Việt Nam mới có quy định về 6 phân ngành trong
tổng số 9 phân ngành vận tải nói trên. WTO là tổ chức thương mại lớn nhất
hành tinh có chức năng thúc đẩy tự do hóa thương mại trên phạm vi toàn cầu
(gồm thương mại hàng hóa và thương mại dịch vụ), trong đó dịch vụ vận tải
đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với thương mại hàng hóa quốc tế. Mọi
người đều biết rằng vận tải càng nhanh với chi phí càng thấp thì hiệu quả của

9

thương mại hàng hóa quốc tế càng cao. Chính vì vậy, các nước thành viên
WTO rất quan tâm đến việc tự do hóa thị trường dịch vụ vận tải, đặc biệt là
dịch vụ VTB và các dịch vụ hỗ trợ mọi phương thức vận tải như dịch vụ xếp
dỡ hàng hóa, dịch vụ đại lý vận tải hàng hóa (kể cả dịch vụ giao nhận) và dịch
vụ kho bãi. Trong số 28 quốc gia và vùng lãnh thổ có yêu cầu đàm phán song
phương với Việt Nam thì có tới 11 đối tác yêu cầu đàm phán về dịch vụ vận
tải (bao gồm Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, EU, Nauy, Thụy Sỹ, Hoa Kỳ,
Canada, úc, New Zealands, Chinese Taipei). Các đối tác đưa ra yêu cầu rất
cao về mở cửa thị trường dịch vụ vận tải, nhất là dịch vụ VTB cho các nhà
cung cấp dịch vụ nước ngoài. Cam kết về dịch vụ VTB của Việt Nam tương
đối cao, tuy nhiên mức độ ảnh hưởng của từng cam kết đối với các doanh
nghiệp Việt Nam còn phụ thuộc vào tình hình thực tiễn của thị trường cung
cấp dịch vụ đó; ví dụ về vận tải hàng hóa quốc tế bằng đường biển, chúng ta
cam kết "không hạn chế", nhưng xét về thực chất cam kết này không tác động
nhiều đến các doanh nghiệp VTB của Việt Nam vì trên thực tế thị trường này
vẫn do các hãng tàu nước ngoài chiếm thị phần chủ yếu. Các doanh nghiệp
Việt Nam hoạt động trong lĩnh vực đại lý vận tải hàng hóa đường biển và đại
lý tàu biển sẽ bị tác động nhiều nhất do chúng ta cam kết cho phép các công
ty VTB nước ngoài được thành lập công ty liên doanh với tỷ lệ vốn góp
không quá 51% ngay từ khi gia nhập và được thành lập công ty 100% vốn
nước ngoài sau 5 năm kể từ khi gia nhập để thực hiện các hoạt động liên quan
đến hàng hóa do chính công ty đó vận chuyển bằng đường biển đi, đến Việt
Nam nhằm mục đích cung cấp dịch vụ trọn gói cho khách hàng của họ. Điểm
quan trọng của cam kết này là các công ty liên doanh, công ty 100% vốn nước
ngoài do công ty VTB nước ngoài thành lập chỉ được phép thực hiện các hoạt
động phục vụ cho chính công ty mẹ, không được phép cung cấp dịch vụ cho
khách hàng khác. Các công ty VTB nước ngoài vận chuyển hàng hóa đi, đến

10

Việt Nam không thành lập văn phòng đại diện tại Việt Nam thì vẫn phải sử
dụng dịch vụ của các doanh nghiệp Việt Nam hoạt động trong hai lĩnh vực
nói trên. Đây là vấn đề mà các cơ quan quản lý Nhà nước cần lưu ý khi xem
xét dự án đầu tư; đồng thời, khi cấp Giấy chứng nhận đầu tư phải ghi rõ phạm
vi hoạt động của doanh nghiệp theo đúng nội dung đã cam kết và tăng cường
thực hiện công tác kiểm tra, giám sát hoạt động của các doanh nghiệp có vốn
đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực này. Dịch vụ xếp dỡ container cũng là dịch
vụ hỗ trợ VTB được nhiều đối tác quan tâm; cam kết của Việt Nam cho phép
nhà cung cấp dịch vụ nước ngoài được thành lập liên doanh với tỷ lệ vốn góp
không quá 50% và không có lộ trình mở rộng hơn nữa. Sau khi Việt Nam
được kết nạp vào WTO, đã có nhận xét cho rằng "vào WTO, dịch vụ cảng
biển mở toang", hiểu như vậy là chưa chính xác và không đúng với những gì
Việt Nam đã cam kết. Khác với Trung Quốc (cam kết cho phép thành lập liên
doanh với 49% vốn nước ngoài để cung cấp dịch vụ đại lý tàu biển), Việt
Nam không đưa dịch vụ đại lý tàu biển vào Biểu Cam kết về dịch vụ; như
vậy, Việt Nam hoàn toàn có quyền duy trì các quy định chặt chẽ về dịch vụ
đại lý tàu biển để bảo hộ các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này. Đối
với dịch vụ vận tải hàng không, WTO không điều chỉnh về vận tải hàng hóa
và vận tải hành khách bằng đường hàng không mà chỉ điều chỉnh về một số
dịch vụ hỗ trợ như tiếp thị và bán sản phẩm hàng không, đặt giữ chỗ bằng
máy tính và dịch vụ bảo dưỡng sửa chữa máy bay. Cam kết của Việt Nam về
các dịch vụ nói trên rất thông thoáng phù hợp với thực tiễn của ngành Hàng
không và nhằm mục tiêu thu hút đầu tư để phát triển dịch vụ bảo dưỡng sửa
chữa máy bay ở Việt Nam. Các phân ngành dịch vụ vận tải khác như vận tải
đường thủy nội địa và vận tải đường bộ đều có cam kết tương đối chặt chẽ so
với quy định của pháp luật hiện hành. Mục tiêu của các cam kết này nhằm tạo
điều kiện cho các nhà cung cấp dịch vụ vận tải trong nước (đa số là doanh

11

nghiệp nhỏ và vừa hoặc hộ kinh doanh cá thể) có thời gian để tự đổi mới,
nâng cao năng lực cạnh tranh của mình. Tương tự, dịch vụ vận tải đường sắt
đang thuộc độc quyền của doanh nghiệp nhà nước (DNNN), nay chuyển sang
hướng tự do hóa cung cấp dịch vụ cho mọi thành phần kinh tế nên cũng được
xem xét cam kết ở mức độ thận trọng hơn, cho phép thành lập liên doanh đến
49% vốn nước ngoài [7,tr.120-126]
1.2.2. Nội dung cam kết gia nhập WTO của Việt Nam trong lĩnh vực bƣu
chính và nội dung thể hiện trong Dự thảo Luật Bƣu chính
Bưu chính là một ngành có lịch sử hình thành và phát triển gắn liền với
sự ra đời của Nhà nước cách mạng, các cuộc kháng chiến giành độc lập, thống
nhất và bảo vệ Tổ quốc của dân tộc ta. Bí mật thư tín là một trong những
quyền cơ bản của công dân được Hiến pháp quy định. Việc gia nhập Tổ chức
thương mại Thế giới (WTO) và hội nhập kinh tế quốc tế của nước ta hiện nay
đã tạo cơ hội cho ngành bưu chính phát triển và cũng đặt ra những khó khăn
thách thức mới, đòi hỏi phải hoàn thiện hệ thống pháp luật về bưu chính nhằm
khắc phục những quy định không còn phù hợp của Pháp lệnh Bưu chính, Viễn
thông năm 2002, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước, bảo đảm tính đồng
bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật nói chung và pháp luật về bưu chính
nói riêng.
Nội dung cam kết của Việt Nam trong lĩnh vực bƣu chính
Đối với các dịch vụ chuyển phát nhanh, để kết thúc đàm phán gia nhập
WTO với các nước, Việt Nam đã cam kết cho phép thành lập liên doanh 51%
vốn đầu tư nước ngoài ngay khi gia nhập và cho phép thành lập công ty 100%
vốn nước ngoài năm năm sau khi gia nhập.[17]
Để tạo điều kiện cho ngành bưu chính Việt Nam phát triển ổn định sau khi
tách khỏi lĩnh vực viễn thông, thực hiện tốt nhiệm vụ cung cấp dịch vụ bưu
chính công ích, Việt Nam đã đàm phán bảo lưu được một mảng dịch vụ

12

chuyển phát nhanh dành riêng, có ý nghĩa thương mại, cho bưu chính Việt
Nam kinh doanh. Đó là kinh doanh chuyển phát thông tin dưới dạng văn bản,
kể cả thông tin dưới dạng không đóng gói dán kín, bao gồm cả thông tin
quảng cáo trực tiếp. Hai tiêu chí xác định phạm vi dành riêng là khối lượng:
dưới 2kg và giá cước: gấp 10 lần giá cước một bức thư tiêu chuẩn gửi trong
nước ở nấc khối lượng đầu tiên và thấp hơn 9 đô la Mỹ (USD) khi gửi quốc
tế.
Đồng thời, phù hợp với định hướng xây dựng môi trường kinh doanh cạnh
tranh bình đẳng, Việt Nam cũng đã cam kết không phân biệt đối xử giữa các
dịch vụ chuyển phát nhanh và các nhà cung cấp dịch vụ chuyển phát nhanh,
kể cả bưu chính Việt Nam, đối với các loại hình dịch vụ chuyển phát nhanh
đã cho phép cạnh tranh.
Nội dung thể hiện trong Dự thảo Luật Bƣu chính
Tỷ lệ vốn góp của nhà đầu tư nước ngoài được quy định trong điều 23
Đầu tư và kinh doanh dịch vụ bưu chính [17]
1 Hoạt động đầu tư và kinh doanh dịch vụ bưu chính được thực hiện
theo quy định của Luật này và pháp luật có liên quan.
2. Hình thức, điều kiện về đầu tư, kinh doanh và tỷ lệ phần vốn góp của
nhà đầu tư nước ngoài trong hoạt động đầu tư, kinh doanh dịch vụ bưu chính
phải phù hợp với pháp luật Việt Nam và quy định của điều ước quốc tế liên
quan đến bưu chính mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.
Các nội dung này sẽ được quy định cụ thể tại Nghị định của Chính phủ.
Ngoài nội dung liên quan đến tỷ lệ vốn góp của nhà đầu tư nước ngoài, Nghị
định của Chính phủ sẽ hướng dẫn chi tiết về hình thức, điều kiện về đầu tư và
kinh doanh dịch vụ bưu chính
Dịch vụ dành riêng

13