Yếu tố kì ảo trong truyện ngắn nguyễn huy thiệp

Yếu tố kì ảo trong truyện ngắn Nguyễn Huy
Thiệp
Nguyễn Thị Son
Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn
Luận văn ThS Chuyên ngành: Lý luận văn học; Mã số 60 22 01 20
Người hướng dẫn: PGS.TS. Trần Khánh Thành
Năm bảo vệ: 2013
Abstract. Trên cơ sở tìm hiểu lí thuyết văn học kì ảo và các truyện ngắn của Nguyễn
Huy Thiệp chứa đựng yếu tồ kì ảo, làm rõ các yếu tố kì ảo trong truyện ngắn Nguyễn
Huy Thiệp là một đặc điểm điển hình trong bút pháp xây dựng nghệ thuật của nhà văn.
Nhờ bút pháp này mà những truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp trở nên có “ma lực”
mạnh mẽ, thu hút độc giả. Đi sâu vào tìm hiểu lí thuyết văn học kì ảo và các sáng tác
của Nguyễn Huy Thiệp chứa đựng bút pháp này, luận văn đã phát hiện truyện ngắn
của Nguyễn Huy Thiệp chủ yếu biểu hiện cái kì ảo qua ba dạng thức cơ bản: cốt
truyện kì ảo, nhân vật kì ảo, hình ảnh và chi tiết kì ảo. Các dạng thức này được nhà
văn xây dựng hết sức điêu luyện, cốt truyện tinh vi, nhân vật biến ảo, chi tiết sâu sắc...
đạt đến đỉnh cao nghệ thuật văn chương. Bên cạnh những tìm tòi phát hiện về các
dạng thức biểu hiện cái kì ảo, tập trung triển khai các phương thức biểu hiện kì ảo
trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp, chủ yếu biểu hiện trên ba phương diện: Một là
qua cách thức xây dựng nhân vật, hai qua không gian và cuối cùng qua thời gian.Qua
đó đem lại cái nhìn khái quát, hệ thống, khoa học và tương đối khách quan để chỉ ra
điểm đặc sắc, sự kế thừa và đặc biệt là những nét sáng tạo, cách tân của nhà văn khi sử
dụng bút pháp kì ảo trong sáng tác của mình, đồng thời góp phần khẳng định tài năng,
cá tính sáng tạo độc đáo cũng như những đóng góp của Nguyễn Huy Thiệp trong
truyện ngắn Việt Nam đương đại.
Keywords. Nguyễn, Huy Thiệp; Lý luận văn học; Văn học Việt Nam; Truyện ngắn.

Content

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nguyễn Huy Thiệp là một trong những nhà văn tiêu biểu cho văn học Việt Nam thời
đổi mới. Ngòi bút của Nguyễn Huy Thiệp đã góp phần làm cho đời sống văn học thời kỳ đổi
mới trở nên sôi nổi và khởi sắc hơn bao giờ hết.
Nguyễn Huy Thiệp trải nghiệm ngòi bút của mình ở khá nhiều thể loại song thành
công hơn cả là sáng tác truyện ngắn. Ngay từ những truyện ngắn đầu tay in trên báo Văn nghệ
năm 1986, năm 1987 như: Cô Mỵ, Vết trượt, Những ngọn gió Hua Tát, Huyền thoại phố
phường, Tướng về hưu… Nguyễn Huy Thiệp đã nhanh chóng gây được ấn tượng mạnh cho
đông đảo bạn yêu văn học. Bằng tài năng, sự tìm tòi sáng tạo vừa nghiêm túc vừa táo bạo,
Nguyễn Huy Thiệp đã tạo cho văn chương mình một “ma lực” mạnh mẽ, thu hút không chỉ
độc giả, giới phê bình trong nước mà còn ở nước ngoài. Giáo sư – nhà nghiên cứu Đỗ Đức
Hiểu đã coi truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp là “giọt vàng ròng ngời sáng”, là “người tái tạo
truyện ngắn ở Việt Nam vào những năm cuối thế kỷ XX này và hiện đại, phương Đông và
toàn nhân loại” [25; 472].
Mỗi một truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp ra đời lại trở thành một đề tài “nóng”
cho nhiều cuộc tranh luận, phê bình văn chương. Truyện của Nguyễn Huy Thiệp được dịch ra
nhiều thứ tiếng: tiếng Anh, tiếng Pháp và nhiều hơn cả là Bắc Âu. Văn của Nguyễn Huy
Thiệp đặc biệt thu hút giới nghiên cứu, phê bình: “Từ khoảng giữa năm 1987 đến 1989 đã có
khoảng 70 bài viết về sáng tác của nhà văn này” [62; 120]. Từ đó đến nay, năm nào trên các
báo trong và ngoài nước cũng có bài nghiên cứu, phê bình, giới thiệu, cảm nhận về các sáng
tác của Nguyễn Huy Thiệp. Một số lượng không nhỏ các khóa luận đại học và luận văn sau
đại học hàng năm lấy sáng tác của Nguyễn Huy Thiệp làm đề tài nghiên cứu. Nhiều cuốn sách
lý luận văn học lấy văn chương của Nguyễn Huy Thiệp làm ví dụ điển hình cho nghệ thuật
viết truyện ngắn hiện đại… Có thể khẳng định gần 30 năm nay đề tài về truyện ngắn Nguyễn
Huy Thiệp luôn mới và cho đến nay, truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp vẫn còn nhiều “mảng
trắng, vùng trũng” hấp dẫn giới phê bình nghiên cứu “lấp đầy”.
Truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp chứa đựng nhiều điều lý thú về cả nội dung lẫn nghệ
thuật. Trên bình diện lý luận phê bình, truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp được khảo sát, nghiên
cứu từ nhiều góc độ, nhiều phương diện khác nhau. Có thể kể đến một số khía cạnh đã được
giới nghiên cứu phát hiện, phân tích:
- Chất trữ tình trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp

- Màu sắc hiện sinh trong sáng tác Nguyễn Huy Thiệp
- Truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp nhìn từ góc độc tiếp nhận – văn học
- Biểu tượng như một phương thức phản ánh
- Vấn đề “thiên tính nữ”
- Hiện tượng con người cô độc
- Nghệ thuật ba-rốc
- Vấn đề folklore hiện đại
- Vấn đề lịch sử Việt Nam trong truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp…
Đây là những vấn đề đặc sắc chứa đựng trong truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp.
Tuy nhiên, trong số các công trình nghiên cứu về sáng tác của Nguyễn Huy Thiệp, còn thiếu
công trình nghiên cứu một cách hệ thống về “Yếu tố kì ảo trong truyện ngắn Nguyễn Huy
Thiệp”. Bằng sự yêu mến chất văn, đồng thời qua việc tìm hiểu truyện ngắn Nguyễn Huy
Thiệp, chúng tôi nhận thấy chất kì ảo trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp có “ma lực” cuốn
hút mạnh mẽ. Nhiều truyện ngắn được bao phủ bởi màu sắc huyền thoại, chất thơ và khuynh
hướng thể hiện cái đẹp. Ngay cả lối kể chuyện trong truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp cũng
biến ảo, lúc ở ngôi thứ nhất, lúc ở ngôi thứ ba… Chúng tôi cho rằng đây là một mảng trống
cần được nghiên cứu, bổ sung và lấp đầy. Hơn nữa, ngay trong quá trình sáng tác nhà văn đã
trực tiếp thể hiện quan điểm của mình “Văn học là thế giới hoang tưởng, ảo tưởng, hão huyền
trong cuộc đời thực tẻ nhạt, dung tục, của cảm xúc nhục cảm, vớ vẩn, suy đồi, là vàng ròng
trong cát, sự bất lực thê thảm. Chúng ta làm được gì khi xây dựng những lâu đài cát trên bờ
biển xanh” [62;120]. Chứng tỏ, sẽ là chưa đầy đủ nếu ta nói về truyện ngắn của Nguyễn Huy
Thiệp mà không nhắc đến “yếu tố kì ảo”. Bởi vậy, luận văn này sẽ đi sâu tìm hiểu “Yếu tố kì
ảo trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp” trên cơ sở khảo sát toàn bộ truyện ngắn của nhà
văn. Chọn đề tài này, chúng tôi muốn từng bước nhìn nhận, đánh giá vai trò và các cách thể
hiện yếu tố kì ảo trong văn chương Nguyễn Huy Thiệp đã tạo nên giá trị nghệ thuật trong từng
tác phẩm nói riêng và giá trị nghệ thuật trong nền văn học nói chung. Đây là một sự thể
nghiệm mới mẻ, cần thiết để đóng góp vào việc nghiên cứu truớc đó và sau này yếu tố kì ảo
trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp một cách hệ thống nhất.
2. Lịch sử vấn đề

Theo quá trình khảo sát của chúng tôi, hầu như chưa có công trình nghiên cứu lớn nào
về yếu tố kì ảo trong truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp nhưng vấn đề này cũng đã được
nhắc đến khá nhiều trong các bài báo và bình luận khác nhau, đặc biệt được nhắc nhiều nhất
là cuốn Đi tìm Nguyễn Huy Thiệp do Phạm Xuân Nguyên sưu tầm, chọn lọc, giới thiệu. Còn
riêng yếu tố kì ảo, đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về tên gọi, chức năng và ảnh hưởng
của yếu tố này trong các tác phẩm văn học không chỉ ở Việt Nam mà cả trên thế giới. Cũng
như thế đối với những tác phẩm đặc sắc của Nguyễn Huy Thiệp, đã và đang giành được rất
nhiều sự quan tâm của độc giả, giới phê bình trong và ngoài nước. Tuy nhiên, riêng về yếu tố
kì ảo trong sáng tác Nguyễn Huy Thiệp thì những nhận xét, nghiên cứu đó chỉ mang tính chất
gợi mở, bước đầu đi vào những nhận định khái quát chứ chưa đi sâu nghiên cứu một cách hệ
thống.
2.1 Những nghiên cứu về yếu tố kì ảo
Trên thế giới, từ trước tới nay, truyện kì ảo, văn học kì ảo và nghiên cứu về văn học kì
ảo được độc giả, nghiên cứu quan tâm khá nhiều. Riêng về khái niệm kì ảo trong văn học,
phần lớn các nhà nghiên cứu định nghĩa trong mối liên hệ với những khái niệm về cái thực và
cái tưởng tượng. Louis Vax trong công trình Nghệ thuật và Văn chương kì ảo có đưa ra định
nghĩa: “Truyện kì ảo… thích giới thiệu cho ta những con người giống như chúng ta, sống
trong thế giới thực mà ta đang sống, họ đột nhiên bị đối diện với cái không thể giải thích
được” [41; 113]. Roger Cailois trong Giữa trung tâm của các kì ảo nhận xét: “Mọi cái kì ảo
đều là sự cắt đứt với trật tự vào trong lòng tính hợp pháp không thể phân hủy của cái thường
nhật” [41; 113]. Castex viết trong Truyện kể kì ảo Pháp nhấn mạnh: “Cái kì ảo… được đặc
trưng bởi… một sự xâm nhập đường đột của cái bí ẩn và khuôn khổ của cuộc sống thực” [40;
113]. Như vậy, có thể nhận thấy dù ba định nghĩa dù cố tình hay không đều nhấn mạnh đến
cái “bí ẩn”, “cái không thể giải thích”, “không thể thừa nhận”, nó đột nhập vào “cuộc sống
thực” hoặc “thế giới thực” hoặc thêm nữa vào “tính hợp pháp, không thể phân hủy cái thường
nhật”. Chúng tôi coi công trình Dẫn luận về văn chương kì ảo của Tzevan Todorov như là
những gợi mở, là lý thuyết nền tảng giúp người viết hoàn thiện thêm về yếu tố kì ảo trong
truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp.
Ở Việt Nam, trong bài viết Về khái niệm cái kì ảo và văn học kì ảo trong nghiên cứu
văn học, Lê Nguyên Long đã đưa ra rất nhiều định nghĩa khác nhau về Cái kì ảo và gắn với
nó là Văn học kì ảo. Lê Nguyên Long cũng đã khẳng định “Cái kì ảo là một hình thái thẩm mĩ
nhận được sự quan tâm đặc biệt của giới nghiên cứu văn học thế giới trong vòng mấy thập kỉ
trở lại đây” [68]. Trong bài nghiên cứu này, Lê Nguyên Long đã đi sâu nghiên cứu các khái
niệm Cái kì ảo và Văn học kì ảo, đồng thời cũng đưa ra những so sánh để phân biệt cái kì ảo

và cái huyền diệu - điều mà ít ai quan tâm. Theo quan điểm của tác giả, “Cái huyền diệu là
yếu tố xuất hiện trong một thế giới hoang đường hoàn toàn kiểu truyện cổ tích thần kì và
không cần một sự quy chiếu nó với hiện thực” [68], còn cái kì ảo bao giờ cũng phải quy chiếu
với hiện thực như một sự đối lập.
Trong một công trình khác về Vai trò của cái kì ảo trong truyện và tiểu thuyết Việt
Nam, Đặng Anh Đào đã sơ lược vai trò của yếu tố nghệ thuật này trong các tác phẩm. Tác giả
đưa ra lời khẳng định ở Việt Nam, văn học kì ảo chỉ ra đời như đúng định nghĩa của nó từ thế
kỉ XV và đặc biệt là những năm cuối thế kỉ. Qua việc khảo sát và thống kê rất nhiều tác phẩm
văn xuôi, tác giả đã khẳng định: “Cái kì ảo trong truyện Việt Nam cũng được hướng tới cái
siêu nhiên của truyện dân gian, hướng vào thế giới bên ngoài hơn là nội tâm” [15;22]. Đồng
thời, tác giả nhấn mạnh đến “Kì ảo ở cấp độ chi tiết” sẽ trở thành một đơn vị ngữ nghĩa tạo
cảm giác đặc biệt cho người đọc. Như vậy, bằng một số nghiên cứu, tiêu biểu là nghiên cứu
này đã giúp chúng ta nhận thấy yếu tố kì ảo đã đi sâu, phát triển vào trong văn học Việt Nam
từ đầu thế kỉ XX và đặc biệt xuất hiện chủ yếu trong các tác phẩm truyện ngắn. Truyện ngắn
với dung lượng vừa và nhỏ, mang đặc tính cô đọng nên các tác giả truyện ngắn đã tìm đến
“yếu tố kì ảo” như một “cỗ máy”, một thủ pháp nghệ thuật đắc lực đưa người đọc bước vào
thế giới siêu nhiên, huyền diệu, trái nghịch với cảnh giới hiện tại, để rồi quạy lại với hiện
thực, trải nghiệm, cảm nhận và suy nghĩ sâu sắc về chính hiện thực đang tồn tại.
Trên tạp chí Nghiên cứu văn học số 05/2008, trong công trình Yếu tố kì ảo trong
truyện ngắn sau 1975, Thạc sĩ Phan Thị Thanh Nga sau khi phân tích dòng chảy văn học kì ảo
trong tiến trình phát triển của truyện ngắn Việt Nam từ thời kỳ trung đại, đã đề cập đến yếu tố
kì ảo như là yếu tố đóng vai trò “Xây dựng tình huống kịch tính” trong truyện ngắn hiện đại.
Từ đó tình huống truyện trở nên khác thường, kì dị, ma quái đúng tính chất ảnh hưởng của
yếu tố kì ảo. Cái kì ảo thường tạo nên những cốt truyện hoàn toàn khác lạ, nhiều biểu hiện của
nó như giấc mơ, chi tiết ma quái, cốt truyện cổ tích thần kì, nhân vật đã được sử dụng khá
nhiều.
Cũng đề cập đến yếu tố kì ảo trong truyện, Phùng Hữu Hải trong bài viết Yếu tố kì ảo
trong truyện ngắn Việt Nam hiện đại từ sau 1975 lại quan niệm rằng: “Ở tầm vĩ mô, yếu tố kì
ảo thể hiện một quan niệm mới của các nhà văn về thế giới, là sự mở rộng và chiếm lĩnh hiện
thực hết sức sinh động. Còn ở tầm vi mô, yếu tố kì ảo chính là các hình thức nghệ thuật cụ thể
như: đối thoại tâm linh, cổ tích hóa, liêu trai hóa, tôn giáo hóa, huyền thoại hóa...” [34].
Xem văn học kì ảo là một dòng chảy phản ánh sự phức tạp vào sinh động của văn xuôi
đương đại, tác giả Bùi Thanh Truyền, trong bài viết Sự hồi sinh của yếu tố kì ảo trong văn

xuôi đương đại Việt Nam, đã phân tích các nguyên nhân xã hội, lịch sử của sự hồi sinh này.
Theo tác giả, yếu tố kì ảo đã và đang được quan tâm hơn khi tần suất xuất hiện ngày càng lớn.
Nó không đơn thuần là một thủ pháp nghệ thuật mới lạ tạo cảm giác li kì cho người đọc mà
nó đã trở thành một chất liệu để nhà văn thể hiện tư tưởng của mình. Trong bài viết này, Bùi
Thanh Truyền cũng đã hệ thống lại thời kì vắng bóng văn học kì ảo, người ta không muốn
chấp nhận những tác phẩm có yếu tố kì ảo, e ngại, lánh xa bởi họ coi nó dễ dàng hướng đến
những quan điểm phản khoa học lỗi thời. Nhưng ngay giai đoạn văn học sau đó, văn học kì ảo
trở lại hồi sinh thậm chí phát triển rầm rộ với sự chào đón nồng nhiệt của nhiều tác giả và độc
giả. Xu hướng này đã khẳng định các nhà văn Việt Nam đang dần quay lưng với sự hiện thực
hóa thuần túy qua lối tư duy đơn giản để tìm đến những suy nghĩ phức tạp và đa dạng hơn để
thể hiện hiện thực. Sở dĩ có xu hướng này, theo Bùi Thanh Truyền, nguyên nhân quan trọng ở
đây chính là quan niệm về hiện thực và đối tượng phản ánh của các nhà văn ngày càng mở
rộng hơn và nhà văn không chỉ tái hiện sự thực “giống như thật” mà cao hơn thế nó là vẻ đẹp
huyền thoại của sự tái hiện tự nhiên theo cách nhìn độc đáo của nhân vật về sự thật. Như vậy,
trong bài viết này, “yếu tố kì ảo” đã được Bùi Thanh Truyền cắt nghĩa một cách tương đối
mềm dẻo. Tuy nhiên, ở một mặt nào đó bài viết còn mang tính liệt kê, tác giả chưa đi sâu vào
cắt nghĩa “yếu tố kì ảo” từ góc độ bản thể luận của tác phẩm văn học, chưa đi sâu vào cấu
trúc, cơ chế tạo nghĩa của cái kì ảo.
Tóm lại, dù đứng ở những góc nhìn khác nhau, nhưng những nhận định và nghiên cứu
của các tác giả kể trên khá thống nhất với nhau ở quan điểm yếu tố kì ảo đang dần chiếm giữ
vai trò quan trọng hơn trong các sáng tác văn xuôi đương đại Việt Nam. Yếu tố kì ảo đã và
đang được quan tâm hơn khi tần suất xuất hiện ngày càng lớn. Nó không đơn thuần là một thủ
pháp nghệ thuật mới lạ tạo cảm giác li kì cho người đọc mà nó đã trở thành một chất liệu để
nhà văn thể hiện tư tưởng của mình. Đối với những nhà văn đương đại của Việt Nam yếu tố kì
ảo được tìm đến như một phương thức làm mới mình nhưng không đơn giản chỉ để gây ấn
tượng với những chi tiết li kì, hoang tưởng vẫn thường gặp trong các giai đoạn trước đó mà nó
xuất hiện còn do những nguyên nhân thuộc về lịch sử xã hội bên cạnh những kĩ xảo nghệ
thuật và nội dung tư tưởng đặc thù nào đó tồn tại. Và giờ đây, có lẽ chẳng có người cầm bút
nào lại không thấy trong mình ít nhiều phẩm chất có tên là kì ảo. Như vậy, dù còn nhiều hạn
chế, nhưng về cơ bản các bài viết trên đã mở lối, đặt tiền đề cho chúng tôi nghiên cứu kĩ
lưỡng hơn vào từng văn bản, từng tác giả, tác phẩm cụ thể mà ở trong luận văn này là tác giả
Nguyễn Huy Thiệp với những sáng tác của nhà văn.
2.2 Những nhận định xung quanh “yếu tố kì ảo” trong truyện ngắn Nguyễn Huy
Thiệp

Như đã nói ở trên, có khá nhiều bài viết, công trình nghiên cứu về sáng tác của
Nguyễn Huy Thiệp. Trong phần này chúng tôi chỉ điểm qua một số công trình có những ý
kiến “đắt giá” liên quan trực tiếp hoặc gợi ý cho việc giải quyết vấn đề của luận văn.
Kể từ ngày cái tên Nguyễn Huy Thiệp xuất hiện trên văn đàn năm 1987 đã có hàng
trăm ý kiến phân tích đánh giá. Năm 2001, nhà xuất bản Văn hóa Thông tin cho ra mắt cuốn
Đi tìm Nguyễn Huy Thiệp dày mấy trăm trang gồm 54 bài viết tiêu biểu về nhà văn này. Trong
lời nói đầu cuốn sách Phạm Xuân Nguyên ước tính chỉ giới thiệu được khoảng 1/3 số bài đã
có. Mà từ năm 2001 đến nay con số đó hẳn còn tăng gấp nhiều lần. Còn chưa kể đến các luận
văn thạc sĩ, cử nhân, các báo cáo khoa học của học viên, sinh viên các trường đại học ngành
Ngữ Văn. Trong công trình này, nhìn chung có hai luồng khẳng định và phủ định, khen và
chê. Tuy nhiên, khuynh hướng khẳng định những đóng góp của Nguyễn Huy Thiệp vẫn nổi
trội, có sức thuyết phục và ngày càng đông đảo hơn. Và trong công trình này, nhiều tác giả đã
đề cập cơ bản đến yếu tố kì ảo trong sáng tác của Nguyễn Huy Thiệp.
Đầu tiên chúng tôi muốn nói đến bài viết “Những Ngọn gió Hua Tát” của Nguyễn Huy
Thiệp như hình mẫu các truyền thuyết văn học của nhà nghiên cứu Văn học Nga
T.N.Philimonova, nhà nghiên cứu đã cho rằng “Truyền thuyết làm thành nền tảng của cả một
nhóm truyện ngắn – mỗi truyện từ 4 đến 6 trang có một cái tên chung là Những ngọn gió
Hua Tát”. Và trong nhóm truyện này, T.N.Philimonova khẳng định: “chính nhà văn cũng nói
khi thì về huyền thoại, khi thi về truyện cổ. Huyền thoại được hiểu như là “Các câu truyện cổ,
bí ẩn, hoang đường” (huyền – đen, bí mật”, còn truyện cổ có nghĩa “Những câu truyện từ quá
khứ, những truyện từ quá khứ, những truyện về quá khứ xa xưa” (cổ) [78; 61]. Theo đó, nhà
nghiên cứu kể tên một loạt những truyện ngắn đậm đặc yếu tố kỳ ảo như: Trái tim hổ, Con
thú lớn nhất, Nàng Bua, Tiệc xòe vui nhất, Sói trả thù, Đất quên, Chiếc tù và bị bỏ quên,
Sạ, Nàng Sinh, Nạn dịch… Theo tác giả, bằng cách này hay cách khác, những nhân vật trong
sáng tác của Nguyễn Huy Thiệp đều có quan hệ với sự kiện lạ lùng: Khi thì là sự xuất hiện ở
bìa rừng một con hổ khủng khiếp làm cả vùng kinh hãi (Trái tim hổ); Khi là cuộc tấn công
của bầy côn trùng màu đen lạ lùng vào rừng làm trụi sạch lá cây (Chiếc tù và bị bỏ quên); Đó
là một trạn dịch tả cướp đi nhiều sinh mang một cách không thương tiếc (Nạn dịch)… Như
vậy, có thể thấy bài viết đã bước đầu có những nhận định khá sâu sắc về “yếu tố kì ảo, hiện
tượng hoang đường, siêu nhiên” xuất hiện trong sáng tác của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp.
Cũng trong cuốn sách trên có bài viết của Thái Hòa với Nghệ thuật Ba-rốc trong các
truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp hay không? đặc biệt nhấn mạnh đến “chi tiết” trong sáng
tác của Nguyễn Huy Thiệp. Theo tác giả, sáng tác của Nguyễn Huy Thiệp có “Những chi tiết

thì thật là xum xuê, rậm rạp, bị nén chặt trong một khuôn khổ nhỏ. Có những chi tiết thực tế
có thể quan sát, chứng kiến, có những chi tiết nửa hư, nửa hoang đường, những mộng mị, có
những chi tiết thuộc lịch sử hoặc dã sử (Kiếm sắc, Vàng lửa, Phẩm tiết)” [78; 94]. Qua việc
phân tích một số chi tiết trong sáng tác của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp, tác giả nhận định:
“Trong truyện của Nguyễn Huy Thiệp, cái thực luôn đi kèm cái ảo, tạo ra sự đối lập: thực đến
rợn người và ảo đến bàng hoàng kinh dị (Tâm hồn mẹ, Chảy đi sông ơi, Con gái thủy thần,
Phẩm tiết, Kiếm Sắc…)” [78; 96]. Theo đó, tác giả cũng nhấn mạnh đến cấu trúc nghệ thuật
trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp là dựa chủ yếu trên hai mảng “thực và ảo, theo tỷ lệ
phân phối không đồng đều, xen kẽ nhau, chuyển hóa đột ngột, bất ngờ, nhiều ý nghĩa” [78;
96].
Còn Văn Tâm trong bài “Đọc” Nguyễn Huy Thiệp đã nêu lên bốn nét đặc thù của
Nguyễn Huy Thiệp qua hơn 20 truyện ngắn trong tập Tướng về hưu. Trong đó, Văn Tâm nói
đến cảm hứng huyền thoại mạnh: “Sương mù huyền thoại bao phủ hầu hết những trang sách
Nguyễn Huy Thiệp, không những bao phủ dày đặc trong hai loại truyện huyền thoại (Con gái
thủy thần) và cổ tích (Những ngọn gió Hua Tát), mà còn bập bềnh mờ mịt giữa khá nhiều
dòng truyện lịch sử (Kiếm sắc, Phẩm tiết) và thế sự (Chảy đi sông ơi) [78; 289]. Theo tác giả
Văn Tâm thì nhờ có bút phát huyền thoại tạo nên những “giấc mơ ban ngày” của nghệ sĩ, mặc
nhiên hỗ trợ độc giả đọc ra một số tín hiệu thuộc miền tinh thần tiềm ẩn, siêu thức thẳm sâu…
đặng nhận diện họ thấu triệt hơn. Chính ở những sáng tác huyền thoại đắc ý tưởng như mơ hồ
kín đáo nhất, nghệ sĩ bất giác lại bị “lộ vở” nhiều nhất. Đồng thời, nhà nghiên cứu cũng đã cắt
nghĩa một số huyền thoại và những yếu tố thiên nhiên: đất, nước, núi… như là một dạng của
biểu tượng trong sáng tác của Nguyễn Huy Thiệp.
Cũng nhấn mạnh đến tính huyền thoại, Nguyễn Vy Khanh trong bài viết Nguyễn Huy
Thiệp: Những chuyện huyền kỳ, núi, sông và nước đã chỉ ra nhiều tác phẩm của Nguyễn Huy
Thiệp thường lôi nhân vật xuống đời thường với những đỉnh cao lịch sử văn học, trần tục hóa
các vua Gia Long, Quang Trung (…). “Lịch sử biến thành dã sử, truyền kỳ, chuyện dân gian.
Hôm nay thành hôm qua. Và chuyện dân gian thành những huyền thoại. Và lãng mạn biến
thành thô tục như trong truyện Trương Chi”. [78; 368]. Tác giả bài viết lí giải, bởi huyền
thoại là những chuyện xa xưa những mảnh rời cấu thành lịch sử nhưng không là lịch sử thuần
túy. Huyền thoại giúp cắt nghĩa nguồn gốc một dân tộc, một xã hội tập thể. Huyền thoại
không chỉ có trước, mà khi đã có lịch sử vẫn tiếp tục cấu kết, trở thành cốt lỗi cho lịch sử.
Chính vì đặc điểm này, người viết khẳng định: “Dùng huyền thoại, tác giả muốn người đọc
thông hiểu thay vì lý luận, phán xét. Cảm nhận bằng trực giác, cá nhân, tư riêng, thay vì lý trí

của phải đưa đến một kết luận chung, hợp lý, hợp biện chứng hay đưa đến một sự thực phổ
quát mà trong thực tế và lịch sử” [78; 369].
Ở một khía cạnh bài, bài viết Nguyễn Huy Thiệp, một tài năng mới, Diệp Minh
Tuyền lại nhận định: “Sự kết hợp giữa hiện thực và huyền thoại cũng là một nét mới
trong cách dựng truyện của Nguyễn Huy Thiệp” [130]. Nhưng sự tiếp thu này ở Nguyễn
Huy Thiệp không sống sượng, bởi nhờ trước đó anh đã vốn có lối tư duy huyền thoại
thuần thục biểu hiện trong truyện Những ngọn gió Hua Tát. Tác giả khẳng định: “Năng
lực tưởng tượng mạnh mẽ, tài chọn lựa chi tiết độc đáo sống động, tính lôgich trong
cách bố cục đã giúp nhiều cho cách dựng truyện đầy biến hóa” [78; 399].
Trong phần giới thiệu một số tác giả truyện ngắn Việt Nam tiêu biểu (1975 – 2007)
của cuốn Truyện ngắn – Những vấn đề lý thuyết và thực tiễn thể loại nhà nghiên cứu Bùi Việt
Thắng đã xếp Nguyễn Huy Thiệp là một trong hai cây bút truyện ngắn tiêu biểu nhất của văn
học Việt Nam thời kỳ này cùng với Nguyễn Minh Châu. Trong phần này dù tác giả chỉ trình
bày ý kiến chung chung, nhưng đã khẳng định có bốn đặc điểm trong phong cách sáng tác của
Nguyễn Huy Thiệp trong đó có “Cảm hứng huyền thoại”. Với công trình này, nhà nghiên cứu
đã đặt Nguyễn Huy Thiệp vào cùng “trực hệ” với Nam Cao, Nguyễn Minh Châu “Những nhà
văn ở trong một nguồn mạch chung luôn cố gắng khám phá bản chất đời sống trong cái vô
cùng vô tận, trong cái xung đột và đặc biệt là cái phi lý như một lực gây ra các đảo lộn giá trị
cuộc sống” [96; 211]. Có thể nói, những nhận xét trên dù còn sơ lược, nhưng đã có ít nhiều đả
động đến yếu tố kì ảo trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp với “cảm thức huyền thoại”. Đây
chính là một trong những từ khóa gợi mở cho luận văn những vấn đề cơ bản về yếu tố kì ảo
trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp.
Giáo trình Văn học Việt Nam sau 1975 của tác giả Mã Giang Lân và Bùi Việt Thắng
đã từng nhận xét: “Nguyễn Huy Thiệp là nhà văn có phong cách đa dạng, biến ảo. Trong sáng
tác của ông, phần giữ được người đọc lâu bền hơn chính là chất lượng lãng mạn, trữ tình như
một mạch nguồn quan trọng. Chùm truyện Chút thoáng Xuân Hương, Chảy đi sông ơi, Con
gái quỷ thần, Muối của rừng, Thương nhớ đồng quê… Đặc biệt là Những ngọn gió Hua
Tát (gồm 10 truyện). Cảm quan của nhà văn trong mạch truyện này được bao phủ bởi màu sắc
huyền thoại, chất thơ và khuynh hướng thể hiện cái đẹp, cái lãng mạn của đời sống vốn rất đa
sự, của con người vốn rất đa đoan” [62; 122]. Hai nhà nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, Nguyễn
Huy Thiệp có “lối kể chuyện biến ảo, lúc ở ngôi thứ nhất, lúc ở ngôi thứ ba nhưng dù có ngôi
nào thì vẫn trung thành với lối kể không che đậy”, nghĩa là thẳng băng, riết róng và có khi
như ai đó nhận xét “lạnh lùng, tàn nhẫn” [62; 124]. Như vậy, với công trình này hai nhà

nghiên cứu chỉ nêu nhận xét và đề cập chung chung về yếu tố kì ảo, huyền thoại trong truyện
ngắn Nguyễn Huy Thiệp chứ chưa chỉ rõ kì ảo đó thể hiện ở những đặc điểm nào và cũng
chưa làm thành một công trình nghiên cứu mang tính hệ thống.
Trong công trình Phong cách tự sự dân gian trong văn học Việt Nam đương đại khảo
sát qua các tác phẩm của Nguyễn Xuân Khánh, Nguyễn Huy Thiệp, Thạc sĩ Lê Chung Thủy
có nhận xét: “Yếu tố hoang đường, kỳ ảo được Nguyễn Huy Thiệp sử dụng trong tác phẩm
không chỉ đơn giản dừng lại là một thủ pháp nghệ thuật mà nó còn ẩn chứa những thông điệp,
ý nghĩa lớn lao” [65;116]. Như trong Nàng Bua, yếu tố kì diệu xuất hiện như một “phép thử”
về tình người, tình đời trong xã hội, thay đổi nhận thức, thái độ sống của con người đối với
con người. Nàng Bua từ nghèo khó nhờ điều kỳ diệu đã trở nên giàu có, từ bị hắt hủi, xa lánh
bỗng chốc lại được mọi người tôn kính. Tiền bạc có sức mạnh thật kỳ diệu, vì tiền mà con
người có thể tàn nhẫn, vô lối, vì tiền mà con người có thể suy tôn những giá trị mà trước đó
người ta đã coi thường.
Theo thống kê của tác giả Nguyễn Hải Hà và Nguyễn Thị Bình trong bài viết Xung
quanh hiện tượng Nguyễn Huy Thiệp, từ khoảng giữa năm 1987 đến giữa năm 1989 đã có trên
70 bài viết về sáng tác của Nguyễn Huy Thiệp, trong đó “Sự đối lập giữa các ý kiến phải nói
là gay gắt, cực đoạn nhất so với tất cả các cuộc tranh luận khác trong văn nghệ kể từ năm
1975 trở đi” [24; 517]. Ngoài ra, còn một số lượng khá lớn những khóa luận, luận văn, đề tài
nghiên cứu về truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp. Theo thống kê của chúng tôi, từ năm 1989
đến nay (2013) riêng khoa văn trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn có tới gần 30
khóa luận, luận văn lấy truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp làm đối tượng nghiên cứu (chưa kể
bài tập lớn, niên luận và bài nghiên cứu khoa học). Những khóa luận, luận văn khảo sát truyện
ngắn Nguyễn Huy Thiệp trên nhiều bình diện như: Thiên tính nữ, đặc điểm truyện ngắn, hệ
thống biểu tượng, nghệ thuật tự sự, màu sắc hiện sinh, người kể chuyện…
Nhìn chung, xung quanh Nguyễn Huy Thiệp còn có nhiều tranh luận, nhiều ý kiến trái
chiều. Bởi lẽ, Nguyễn Huy Thiệp là một hiện tượng độc đáo, có bút pháp đa dạng không lầm
lẫn với ai: Khi là một Nguyễn Huy Thiệp trần trụi trong bút pháp cố sự (Tướng về hưu,
Không có vua), khi là một Nguyễn Huy Thiệp đằm thắm trong bút pháp trữ tình (Chảy đi
sông ơi, Tâm hồn mẹ), khi là một Nguyễn Huy Thiệp cổ xưa nhưng cũng rất mới lạ trong bút
pháp huyền sử (Kiếm sắc, Vàng lửa) và cũng là một Nguyễn Huy Thiệp trong phong cách
thần thoại, cổ tích, hư ảo (Những ngọn gió Hua Tát, Chảy đi sông ơi). Chính vì hiện tượng
độc đáo đó, nên đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp ở
nhiều góc độ khác nhau. Trên cơ sở kế thừa thành tựu những nghiên cứu trước đó, chúng tôi

đi sâu vào tìm hiểu Yếu tố kì ảo trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp với mong muốn có cái
nhìn sâu sắc, có kiến thức tổng quát, hệ thống về nghệ thuật kì ảo trong truyện ngắn Nguyễn
Huy Thiệp. Đồng thời cho thấy được phong cách độc đáo của truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp
– một phong cách không giống ai trên văn đàn Việt Nam.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Chúng tôi xác định đối tượng nghiên cứu cho luận văn là
“Yếu tố kì ảo trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp”.
- Phạm vi nghiên cứu: Chúng tôi tập trung khảo sát toàn bộ truyện ngắn của Nguyễn
Huy Thiệp chủ yếu được in trong cuốn Truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp, NXB Hội nhà văn
2005. Ngoài ra, luận văn còn mở rộng, so sánh đối chiếu với những tác giả khác để làm nổi
bật “Yếu tố kì ảo trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp”.
4. Mục đích nghiên cứu
Lựa chọn đề tài Yếu tố kì ảo trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp chúng tôi mong
muốn đem lại cái nhìn khái quát, hệ thống, khoa học và khách quan nhất để chỉ ra điểm đặc
sắc, sự kế thừa và đặc biệt là những sáng tạo, cách tân của nhà văn khi sử dụng bút pháp kì ảo
trong sáng tác của mình. Đồng thời qua đó góp phần khẳng định tài năng, cá tính sáng tạo độc
đáo cũng như những đóng góp của Nguyễn Huy Thiệu trong truyện ngắn Việt Nam đương
đại.
5. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài này, chúng tôi sử dụng một số biện pháp nghiên cứu cơ bản sau:
- Phương pháp thống kê - so sánh: Nhằm cung cấp những dữ liệu, số liệu chính xác,
tạo cơ sở thực tiễn đáng tin cậy cho việc rút ra những nhận xét khái quát vấn đề “Yếu tố kì ảo
trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp”. Đồng thời, tạo cơ sở so sánh và đối chiếu với các tác
phẩm của một số nhà văn Việt Nam và trên thế giới cũng sử dụng yếu tố kì ảo trong sáng tác.
- Phương pháp tiếp cận thi pháp học hiện đại: Người viết sẽ sử dụng lý thuyết về thi
pháp học hiện đại để soi chiếu vào đối tượng nghiên cứu, lấy đó làm điểm tựa lý luận cho
những kết luận của mình.
- Ngoài ra, luận văn còn vận dụng thêm các thao tác khoa học: phân tích, tổng hợp…
6. Cấu trúc luận văn

Ngoài phần Mở đầu, phần Kết luận và danh mục Tài liệu tham khảo, cấu trúc luận văn
bao gồm 3 chương:
- Chương 1. Khái lược về yếu tố kì ảo và hành trình sáng tác của Nguyễn Huy Thiệp
- Chương 2. Các dạng thức kì ảo trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp
- Chương 3. Phương thức biểu hiện cái kì ảo trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp

Reference
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Lại Nguyên Ân (biên soạn), 150 thuật ngữ văn học, Nxb ĐHQG, HN, 2004

2.

Lại Nguyên Ân, Thần thoại, văn học, văn học huyền thoại,
Http://phebinhvanhoc.com.vn, ngày 12/05/2012
Lại Nguyên Ân, Sáng tác truyện ngắn những năm gần đây, TCVH, số 02, 1987
Lê Huy Bắc, Truyện ngắn – Lý luận, tác giả và tác phẩm, Nxb Giáo dục, HN, 2004
Lê Huy Bắc, Cái kỳ ảo và văn học huyễn ảo, TCNCVH, Số 08, 2006
Roland Barthles, Những huyền thoại, Nxb Tri thức, HN, 2008
Nguyễn Thị Bình, Cảm hứng trào lộng trong văn xuôi nước ta thời kỳ sau 1975, TCVH,
số 03, 2001
Lê Nguyên Cẩn, Cái kỳ ảo trong tác phẩm của Banzac, Nxb Giáo dục, HN, 1999
Nguyễn Đổng Chi, Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam, Nxb Viện Văn học, HN, 1993

3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

10. Nguyễn Huệ Chi, Trần Hữu Tá, Từ điển văn học (bộ mới)¸ Nxb Thế giới, 2004
11. Khương Thị Thu Cúc, Hình tượng con người cô đơn trong truyện ngắn Nguyễn Huy
Thiệp, LVTN Ngữ văn, ĐHSPHN, 2003
12. Jean Chevalier, Alain Gheerbran, Từ điển biểu tượng văn hóa thế giới, Nxb Đà Nẵng,
1997
13. Nguyễn Văn Dân, Phương pháp luận nghiên cứu văn học, Nxb Khoa học, 2006
14. Nguyễn Hồng Dũng, Thơ trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp ranh giới và sự xâm
nhập thể loại, hiệu ứng thẩm mỹ, Http://tapchivan.com, ngày 05/03/2013
15. Đặng Anh Đào, Vai trò của cái kỳ ảo trong truyện và tiểu thuyết Việt Nam, TC NCVH,
số 8, tr 18-33, 2006
16. Phan Cự Đệ (Chủ biên), Truyện ngắn Việt Nam lịch sử - thi pháp – chân dung, Nxb Giáo
dục, 2007
17. Trần Thanh Địch, Tìm hiểu truyện ngắn, Nxb Tác phẩm mới Hội nhà văn Việt Nam,
1983
18. Nguyễn Đăng Điệp (tuyển chọn, giới thiệu), Tuyển tập Trần Đình Sử, Nxb Giáo dục,
2005
19. Hà Minh Đức (chủ biên), Lí luận văn học, Nxb Giáo dục, HN, 2006

20. Tống Thị Đức, Bước đầu tìm hiểu một số đặc điểm truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp,
KLTN Văn học, ĐHKHXH&NV, HN, 2000
21. Raymond Firth, Đinh Hồng Hải (dịch), Khám phá những biểu tượng trong văn học,
Http://phebinhvanhoc.com.vn, ngày 16/04/2012
22. Nhiều tác giả, Từ điển thuật ngữ văn học, Nxb Giáo dục, 2007
23. Nhiều tác giả, Tâm lý người Việt Nam nhìn từ nhiều góc độ, Nxb TP HCM, 2000
24. Nhiều tác giả, Tâm lý người Việt Nam nhìn từ nhiều góc độ, Nxb TP HCM, 2001
25. Nhiều tác giả, Đi tìm Nguyễn Huy Thiệp, Nxb Văn hóa Thông tin, 2001
26. Nhiều tác giả, Nhân đọc bài phỏng vấn Nguyễn Huy Thiệp, Http://dactrung.net, ngày
15/09/2002
27. Nhiều tác giả, Sách Nguyễn Huy Thiệp – Tác phẩm và dư luận, Nxb Trẻ - TC Sông
Hương, 1989
28. Nhiều tác giả, Gặp gỡ nhà văn Nguyễn Huy Thiệp, Http://www.sgtt.com.vn, ngày
05/02/2008
29. Nhiều tác giả, Về một cuộc tranh luận trong văn học, Http://www.bbc.co.uk.vietnamese,
ngày 01/04/2004
30. Nam Hà, Đôi lời gửi Nguyễn Huy Thiệp, Văn nghệ Trẻ, số 15, 2004
31. Nguyễn Mạnh Hà, Sự thức nhận về vai trò và vị trí của nhà văn trong truyện ngắn
Nguyễn Huy Thiệp, Http://4phuong.net
32. Nguyễn Mạnh Hà, Một số nguyên tắc tự sự của Nguyễn Huy Thiệp trọng truyện ngắn,
TC Ngôn ngữ và Đời sống, số 10, Tr 33 – 39
33. Trần Thị Thanh Hà, Tiếng cười trong sáng tác của Nguyễn Huy Thiệp, LVTS Ngữ văn,
ĐHSPHN, 2005
34. Phùng Hữu Hải, Yếu tố kỳ ảo trong truyện ngắn Việt Nam hiện đại từ sau 1975,
Http://giaitri.vnexpress.net, ngày 19/06/2006
35. Đào Thiện Hải, Nghịch dị và cảm quan hậu hiện đại trong truyện ngắn Nguyễn Huy
Thiệp, BCKH, ĐHSP HN
36. Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi (đồng chủ biên), Từ điển thuật ngữ văn
học, Nxb Giáo dục, HN, 2004
37. Đỗ Hồng Hạnh (Tuyển chọn và hiệu đính)¸ Nguyễn Huy Thiệp Tuyển tập Truyện ngắn,
Nxb Văn hóa Sài Gòn, 2005
38. Trần Mạnh Hảo, Nguyễn Huy Thiệp: “Đừng tưởng bở” cuộc sống có nhiều ý nghĩa,
Http://vietbao.vn, ngày 04/04/2005
39. Võ Thị Hảo, Huyền ảo, độc tài và tội ác, Http://www.vnn.vn, ngày 12/23/2012
40. Nguyễn Thị Thu Hiền, Đặc điểm truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp, LVTS Ngữ Văn,
ĐHSP HN, 2001
41. Vũ Thị Thu Hiền, Những đổi mới nghệ thuật trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp,
LVTS Ngữ Văn, ĐHSP HN, HN, 1999
42. Đào Duy Hiệp, Phê bình văn học từ lí thuyết hiện đại, Nxb Giáo dục, HN, 2008

43. Đào Duy Hiệp, Cấu trúc cái kì ảo trong truyện ngắn Maupassant, Http://tapchivan.com,
tháng 5 năm 2006
44. Nguyễn Văn Hiếu, Biểu tượng nghệ thuật trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp, LVTS
Ngữ văn, ĐHSP HN, 2001
45. Đỗ Đức Hiểu, Thi pháp hiện đại, Nxb Hội nhà văn, HN, 2000
46. Nguyễn Thái Hòa, Những vấn đề thi pháp truyện, Nxb Giáo dục, HN, 2000
47. Lê Khắc Hòa, Những dấu hiệu của chủ nghĩa hậu hiện đại trong văn học Việt Nam qua
sáng tác của Nguyễn Huy Thiệp và Phạm Thị Hoài, Http://phebinhvanhoc.com.vn, ngày
16/05/2012
48. Nguyễn Kim Hoàn, Thế giới nhân vật trong tiểu thuyết Việt Nam thời kì đổi mới, LVTS
Văn học, ĐH KHXH&NV, HN, 2010
49. Bùi Thị Nguyệt Hồng, Biểu tượng nghệ thuật trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp,
LVTS Ngữ văn, ĐHSPHN, 2001
50. Châu Minh Hùng, Hình thức đa thanh mới qua truyện Nguyễn Huy Thiệp,
Http://evan.vnexpress.net, ngày 3/3/2006
51. Hy Hưng, Gặp nhà văn Nguyễn Huy Thiệp, Http://www.sgtt.com.vn
52. Nguyễn Thị Kiều Hương, Truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp từ góc nhìn tiếp nhận văn học
– nghệ thuật, KLTN Văn học, ĐHKHXH&NV, HN, 2010
53. Nguyễn Thị Thu Huyền, Khuynh hướng hiện thực huyền ảo trong tiểu thuyết Nguyễn
Bình Phương LV Thạc sĩ Văn học, ĐH KHXH&NV, HN, 2012
54. Karl Jaspars (Tuệ Hạnh dịch), Chân lý và biểu tượng, Nxb Phương Đông, 2008
55. Chevalier. Jean, Tử điển biểu tượng văn hóa thế giới, Nxb Đà Nẵng, 1997
56. Đỗ Văn Khang, Bình văn hiện đại, Nxb Lao động, HN, 2010
57. M.B. Khrapchenko, Trần Đình Sử (Tuyển chọn và giới thiệu), Những vấn đề lí luận và
nghiên cứu văn học, Nxb ĐHQG HN, HN, 2002
58. Đông La, Đi tìm Nguyễn Huy Thiệp: về cái ma lực trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp,
Nxb Văn hóa Thông tin, HN, 2001
59. Nguyễn Duy Lẫm, Biểu trưng, Nxb Từ điển Bách khoa, HN, 2005
60. Tôn Phương Lan, Một vài suy nghĩ về con người trong văn xuôi thời kì đổi mới, TCVH,
số 09, 2001
61. Vũ Thị Thanh Lan, Một số đặc điểm truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp, KLTN Văn học,
62.
63.
64.
65.

ĐHKHXH&NV, HN, 2005
Mã Giang Lân – Bùi Việt Thắng, Văn học Việt Nam sau 1975, ĐH KHXH & NV –
ĐHQG HN, 2007
Cao Kim Lân, Lịch sử trong truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp và dấu vết của hệ hình
thi pháp hậu hiện đại, Http://phebinhvanhoc.com.vn, ngày 23/04/2012
Cao Kim Lân, Mấy vấn đề thi pháp cốt truyện, Http://phebinhvanhoc.com.vn, ngày
24/04/2012
Bùi Thị Hồng Lê, Chất huyền thoại trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp, LVTN Ngữ
văn, ĐHSPHN, 2002

66. Phạm Thị Lệ, Vấn đề tình huống trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp, KLTN văn học,
ĐHKHXH&NV, HN, 1999
67. Lã Thị Thùy Linh, Màu sắc hiện sinh trong sáng tác của Nguyễn Huy Thiệp, Phạm Thị
Hoài, Tạ Duy Anh, KLTN Văn học, ĐHKHXH&NV, HN, 2012
68. Lê Nguyên Long, Về khái niệm cái kì ảo và văn học kì ảo trong nghiên cứu văn học,
Http://khoavanhoc.edu.vn, ngày 08/06/2009
69. IU.M. Lotman (Nhiều tác giả dịch), Cấu trúc văn bản nghệ thuật, Nxb ĐHQG HN, 2004
70. Nguyễn Văn Lưu, Luận chiến văn chương, Nxb Văn học, HN, 1995
71. Phương Lựu, Mười trường phái lý luận phê bình văn học phương Tây đương đại, Nxb
Giáo dục, HN, 1999
72. Phương Lựu, Lí luận văn học, Nxb Giáo dục, 2006
73. Đặng Thị Tuyết Mai, Giọng điệu nghệ thuật trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp,
BCKH ĐHSPHN
74. Nguyễn Đăng Mạnh, Truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp vài cảm nghĩ, TC Cửa Việt số 16,
1992
75. E. M. Meletinsky, Thi pháp của huyền thoại, Nxb ĐHQG, HN, 2004
76. Phạm thị Thanh Nga, Yếu tố kỳ ảo trong truyện ngắn Việt Nam sau 1975, TCNCVH, số
5, tr 47-50, 2008
77. Thy Ngọc, Văn học giả tưởng, kỳ ảo: Hàng ngoại át hàng nội?, Http://phongdiep.net
78. Phạm Xuân Nguyên (sưu tầm, tuyển chọn, giới thiệu), Đi tìm Nguyễn Huy Thiệp, Nxb
Văn hóa Thông tin, HN, 2001
79. Lã Nguyên, Văn học kỳ ảo: Nhìn từ hệ hình thế giới quan, Http://vietvan.vn (Nguồn:
Văn học nước ngoài, số 6, tháng 12/2007)
80. Lã Nguyên, Những dấu hiệu của chủ nghĩa hậu hiện đại trong văn học Việt Nam qua
sáng tác của Nguyễn Huy Thiệp và Phạm Thị Hoài, Tham luận Hội thảo Văn học Việt
Nam trong bối cảnh giao lưu văn hóa khu vực và quốc tế, 2006
81. Vương Trí Nhàn, Sổ tay truyện ngắn, Nxb Tác phẩm mới, HN, 1980
82. Nguyễn Thị Tuyết Nhung, Nguyễn Huy Thiệp Hợp lưu giữa nguồn mạch dân gian và
tinh thần hiện đại, Http://vns.hue.edu.vn (NCS. Nguyễn Thị Tuyết Nhung, Khoa Việt
Nam học, ĐHSP Hà Nội)
83. Đỗ Hải Ninh, Yếu tố kỳ ảo trong tác phẩm văn xuôi sau 1975, LVTN Ngữ văn,
ĐHSPHN
84. Phạm Phú Phong, Giọng điệu văn chương Nguyễn Huy Thiệp,
Http://tapchisonghuong.com.vn, ngày 29/07/2008
85. Đoàn Đức Phương, Phương pháp luận nghiên cứu văn học, ĐH KHXH&NV – ĐHQG
HN, 2008
86. Trần Thị Hoài Phương, Biểu tượng như một phương thức phản ánh của văn xuôi đương
đại (Qua tác phẩm của Nguyễn Huy Thiệp, Nguyễn Bình Phương, Hồ Anh Thái), LVTS
Văn học, ĐHKHXH&NV, HN, 2009

87. Lê Thị Phượng, Một số phương diện đặc sắc trong nghệ thuật kết cấu truyện ngắn
Nguyễn Huy Thiệp, ĐHSP HN, 2004
88. G.N. Polpelop (chủ biên), Trần Đình Sử, Lại Nguyên Ân, Lê Ngọc Trà (dịch), Dẫn luận
nghiên cứu văn học, Nxb Giáo dục, HN, 2008
89. Trần Đình Sử, Lý luận và phê bình văn học, Nxb Giáo dục, 2008
90. Trần Đình Sử, Giáo trình Dẫn luận thi pháp học, Nxb Giáo dục, HN, 2003
91. Văn Tâm, Đọc Nguyễn Huy Thiệp, Báo Văn Nghệ, số 48, 1988
92. Vũ Thị Thanh Tâm, Nghệ thuật tự sự trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp, KLTN Văn
học, ĐHKHXH&NV, HN, 2011
93. Trần Duy Thanh, Truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp, Báo Nhân dân, 26/6/2008, 2000
94. Nguyễn Thành, Thi pháp kết cấu truyện ngắn, Http//vannghequandoi.com.vn
95. Bùi Việt Thắng, Bình luận truyện ngắn, Nxb Văn học, HN, 1999
96. Bùi Việt Thắng, Truyện ngắn – Những vấn đề lí thuyết và thực tiễn thể loại, Nxb ĐHQG,
HN, 2007
97. Bùi Việt Thắng, Văn chương kỳ ảo nhìn từ hai phía, Http://vannghequandoi.com.vn,
ngày 30/03/2013
98. Phùng Gia Thế, Tổ chức trần thuật trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp,
Http://evan.vnexpress.net, ngày 26/03/2010
99. Nguyễn Thành Thi, Ám ảnh hiện sinh trong truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp,
TCNCVH, số 05, 2010
100. Trần Viết Thiện, Thơ trong văn Nguyễn Huy Thiệp - Chiều tương tác độc đáo,
Http://tapchisonghuong.com.vn (TC Sông Hương số 216), ngày 04/11/2008
101. Bùi Thị Đức Thiện, Người kể chuyện trong truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp, LVTS
Văn học, ĐHKHXH&NV, HN, 2012
102. Nguyễn Huy Thiệp, Truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp, Nxb Hội nhà văn, HN, 2005.
103. Nguyễn Huy Thiệp, Tình yêu tội ác và trừng phạt, Nxb Trẻ, 2012
104. Nguyễn Huy Thiệp, Giăng lưới bắt chim, Nxb Hội nhà văn, HN, 2006
105. Nguyễn Huy Thiệp, Mưa nhã nam, Nxb Văn học, HN, 2000
106. Nguyễn Huy Thiệp, Những truyện nông thôn, Nxb Hội nhà văn, HN, 2004
107. Nguyễn Huy Thiệp, Những truyện huyền thoại lịch sử, Nxb Hội nhà văn, HN, 2004
108. Nguyễn Huy Thiệp, Những truyện danh nhân, Nxb Hội nhà văn, HN, 2004
109. Nguyễn Huy Thiệp, Những truyện thành thị, Nxb Hội nhà văn, HN, 2004
110. Nguyễn Huy Thiệp, Những truyện tình yêu, Nxb Hội nhà văn, HN, 2004
111. Nguyễn Huy Thiệp, Tác phẩm và dư luận, Nxb Trẻ - TC Sông Hương, 1987
112. Nguyễn Huy Thiệp, Như những ngọn gió – Truyện ngắn, Nxb Văn học, 1999
113. Nguyễn Văn Thuấn, Nguyễn Huy Thiệp – Đưa nhân vật vào lập trường đối thoại,
Http://tapchisonghuong.com.vn (TC Sông Hương, số 233), ngày 10/07/2008
114. Nguyễn Thị Tươi, Chủ nghĩa hiện thực huyền ảo trong truyện ngắn của Gabriel García
Márquez, KLTN Văn học, ĐHKHXH&NV, HN, 2011

115. Lê Chung Thủy, Phong cách tự sự dân gian trong văn học Việt Nam đương đại (Khảo
sát qua các tác phẩm của Nguyễn Xuân Khánh, Nguyễn Huy Thiệp, LVTS Văn học,
ĐHKHXH&NV, HN, 2011
116. Nguyễn Hoàng Diệu Thủy, Quan niệm văn chương của Nguyễn Huy Thiệp, LVTN Ngữ
văn, ĐHSP HN, 2002
117. Châu Hồng Thủy, Tìm hiểu tư tưởng nghệ thuật của Nguyễn Huy Thiệp, LVTS Ngữ văn,
ĐHSP HN, 1989
118. Nhã Thuyên, Chủ nghĩa tượng trưng trong văn học, Http://khoavanhoc-ngonngu.edu.vn
(Văn Nghệ Trẻ số 35, 2011), ngày 05/06/2012
119. Tzevan Todorov, Dẫn luận về văn chương kì ảo, Nxb Đại học Sư phạm, HN, 2008
120. Nguyễn Mai Hương Trà, Nghệ thuật trần thuật trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp,
LVTN Ngữ văn, ĐHSP HN, 2000
121. Lê Quang Trang, Dọc đường văn học (Tiểu luận – Phê bình), Nxb Văn học, HN 1996
122. Trần Thị Trường, Gặp Nguyễn Huy Thiệp trong cái thế giới riêng,
Http://talawas.de.com, ngày 15/09/2002
123. Bùi Thanh Truyền, Mạch ngầm cổ tích trong dòng chảy văn học dân tộc, TC Văn hóa
dân gian, số 2, tr 61-70
124. Bùi Thanh Truyền, Sự đổi mới của truyện có yếu tố kỳ ảo sau 1986 qua hệ thống
ngôn từ, Http://ngnnghc.wordpress.com, ngày 26/02/2010
125. Bùi Thanh Truyền, Sự hồi sinh của yếu tố kỳ ảo trong văn xuôi đương đại Việt Nam,
Http:// lrc.ctu.edu.vn, tháng 04/2006
126. Bùi Thanh Truyền, Truyện kì ảo Việt Nam trong đời sống văn học đương đại,
Http://phebinhvanhoc.com.vn, ngày 23/08/2012
127. Lê Dục Tú, Thể loại truyện rất ngắn trong đời sống văn học đương đại, TC NCVH, số
06, 2007
128. Nguyễn Văn Tùng, Cấu trúc tự sự trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp,
Http://www.evan.com.vn
129. Diệp Minh Tuyền, Nguyễn Huy Thiệp, một tài năng mới, Báo Văn nghệ, số 36-37, 1988
130. Phùng Văn Tửu, Phương thức huyền thoại trong sáng tạo văn học,
DHttp://phebinhvanhoc.com.vn, ngày 06/11/2013
131. Phùng Văn Tửu, Những đổi mới của văn học kỳ ảo thế kỷ XX, TCVH, số 05, 2006